Biologik faol moddalar texnologiyasi

statik
va 
dinamik
usullarga
klassifikatsiyalanadi. 
Ekstraksiyalashning statik usulida xom ashyoga vaqti-vaqti bilan ekstragent quyilib turadi 
va ma‘lum vaqt tindiriladi.
Ekstraksiyalashning dinamik usulida esa yoki ekstragentni yoki ekstragent va xom 
ashyoni doimiy ravishda almashtirib turilishi ko‗zda tutiladi. 
Ularni o‗z navbatida davriy usullarga bo‗linadi. Bir yoki bir necha bo‗lak xom ashyoni 
ekstraksiyalash ma‘lum vaqt oralig‗ida olib boriladi, ya‘ni ektraksion apparatlarga xom ashyoni 
uzatilishi (ekstragent va/yoki o‗simlik materiali) davriy amalga oshiriladi 
 
Statik davriy usullarga 
quyidagilar kiradi: 
− bir pog‗onali − 
matseratsiya
− va ko‗p pog‗onali − 
rematseratsiya, 
davriy ajratib olishli 
serkulyasiya usuli (bu to‗g‗ridan−to‗g‗ri oqib chiquvchi ko‗p pog‗onali usuldir). 
− ko‗p pog‗onali oqimga qarshi usul − davriy ajratib olishli 
reperkolyasiya.
Dinamik davriy usullarga 
− bir pog‗onali − 
perkolyasiya 
va ko‗p pog‗onali − tugallangan va 
tugallanmagan siklli 
reperkolyasiya 
usullari kiradi. 
Dinamik usullar ichida ayniqsa uzluksiz (xom ashyoni uzluksiz uzatiladigan) − tug‗ri oqib 
chiquvchi (ekstragent va material bir oqimda) va oqimga qarshi (ekstragent va o‗simlik materialiga 
nisbatan faol oqim) usullar ajratib ko‗rsatiladi. 
Ekstraksiyalashning 
alohida 
usullarini 
o‗ziga 
xosliklarini 
ko‗rib 
chiqamiz.
Ekstratsiyalashning eng oddiy usullari bu statik usullar bo‗lib, ular ichida eng oddiy usul bu − 
tindirish, matseratsiya usulidir (lot. macerare – namlash, bo‗ktirish), bu usul ekstrakt va tindirmalar 
(nastoykalar) olishda qo‗llaniladi. 
Rematseratsion va qisman bismatseratsion usullar ancha murakkabroq usullar bo‗lib (bir necha 
bor tindirish), quyuq va quruq ekstraktlarni ishlab chiqarishda keng qo‗llaniladi. 
Xozirgi vaqtda matseratsiya o‗zining «mumtoz» ko‗rinishida ishlab chiqarish jarayonining 
intensifikatsiyasiga etarli darajada javob bermaganligi uchun, kam xollarda qo‗llanmayapti. 
Diffuziyaning 
barcha 
ko‗rinishlarini maksimal dinamikasini oshirgan xolda 
matseratsiyaning yangi shakllari kashf etilmoqda va ishlab chiqarishga joriy etilmoqda. 
Matseratsiyaning ana shunday modifikatsiyalangan usullaridan, bular: 
1. Girdobli ekstraksiya − turboekstraksiya; 
2. Ultratovush ishtirokidagi ekstraksiya (akustik); 
Z. Elektroimpulsli va xom ashyoni impulsli qayta ishlashning boshqa usullari; 
4. Markazdan qochuvchi ekstraksiya va b.q.