Samarqand veterinariya meditsina instituti



Download 1,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/18
Sana01.06.2022
Hajmi1,1 Mb.
#624139
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
Bog'liq
2 5276290636494932049

4.3.1- jadval 
Payariq tumani qishloq xo`jaligi ko`p tarmoqli fermer xo`jaliklarida ishlab 
chiqarilgan maxsulotlarini rentabelik darahasi
№ 
Ko`rsatkichlar 
Yillar 
2019 yilni 2017 yilga 
nisbatan o`zgarishi 
2017 
2018 
2019 
+/- 


G`alla 
20,9 
13,4 
18,2 
-2,7 
87,1 

Paxta 
4,4 
4,2 
-14,2 
-18,6 
-318,9 

Sabzovot
32,6 
25,3 
29,5 
-3,2 
90,3 

Kartoshka 
30,9 
23,4 
36,2 
5,3 
117,3 

Poliz 
30,7 
27,5 
27,2 
-3,5 
88,6 

Мeva 
33,0 
29,5 
29,5 
-3,4 
89,6 

Uzum 
31,6 
29,5 
30,7 
-0,9 
97,3 
4.2.1- jadval ma`limotlaridan ko`rinib turibdiki 2019 yilni 2017 yilga 
nisbatan o`zgarishi g`allani sotish bahosi 87,1 % ni, paxatani sotish bahosi 318.9 
ni % ga, Sabzovot sotish bahosi 90,3 % ni, meva sotish bahosi 89,6 % ni, uzum 
sotish bahosi 97,3 % ni polizchilikda 88,6 % ni tashkil etgan kartoshka sotish 
bahosi 117,3 % ga, oshgan.
 
 
 
 
 
 
 
 
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
Yillar
20,9 
13,4 
18,2 
4,4 
4,2 
-14,2 
32,6 
25,3 
29,5 
30,9 
23,4 
36,2 
30,7 
27,5 
27,2 
33,0 
29,5 
29,5 
31,6 
29,5 
30,7 
Р
ентаб
ел
л
ик
д
ар
аж
ас
и, 
%
G`alla
Paxta
Sabzovot
Kartoshka
Poliz
Мeva 
Uzum


~ 32 ~ 
XULOSA VA TAKLIFLAR
Qishloq xo‘jaligi korxonalari ixtisoslashuvi murakkab iqtisodiy jarayon sifatida 
ko‘pincha qarama-qarshi yo‘nalishlarda, ya'ni goh tezlashtiruvchi, goh 
sekinlashtiruvchi ko‘pgina omillarning ta'sirida rivojlanadi. Har qanday sharoitda 
ham u ishlab chiqarishni tashkillashtirishga katta ta'sir ko‘rsatadi. Xo‘jaliklarda 
ixtisoslashuvning tezlashuvi, xususan qishloq xo‘jaligi mashinasozligida ilmiy-
texnik taraqqiyotga imkon yaratadi. Qishloq xo‘jaligini yirik mashinali ishlab 
chiqarish 
tarmog‘iga 
aylantirish, 
asosiy 
texnologik 
jarayonlarni 
mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, tizimga mashinalarni kiritishga 
imkon beradi .
Qarama-qarshi yo‘nalishda o‘z-o‘zini ta'minlash, yil davomida ishning bir tekis 
taqsimlanishi, qo‘shimcha mahsulotdan foydalanish kabi ixtisoslashuvga to‘siq 
bo‘ladigan omillar amal qiladi. Universalligi bilan farqlanadigan ko‘p tarmoqli 
xo‘jaligi bo‘lgan tumanlarda shunday holatlar mavjud bo‘ladi. Ular bir xil 
nisbatlarda bir xil mahsulotlarga ishlov beradilar, almashlab ekishda bir xillikga 
egalar, bir xil turdagi jonivorlarni boqadilar. Ixtisoslashuvning chuqurlashuvi turli 
tarmoq-lar va ishlab chiqarishda universal ishlab chiqarish kuchlarining 
yaratilishidan foydalanishga to‘sqinlik qiladi. Zamonaviy shudgorlash traktori, 
traktorchiga paxta, kartoshka, ozuqa mahsulotlariga ishlov berish imkonini beradi. 
Xo‘jalikda bir necha tarmoqlarning mavjudligida tuproq unumdorligini 
oshirishning vositasi sifatida almashlab ekish juda muhim ahamiyatga ega. 
Ixtisoslashuvning chuqurlashuvi bilan bir xo‘jalik doirasidagi turli tarmoqlarning 
o‘zaro aloqasi barcha qo‘shimcha mahsulotdan foydalanish hisobiga kuchsizlanib 
boradi. Mehnat taqsimoti darajasiga qarab sohalararo muvozanat bir-birini 
to‘ldiruvchi ixtisoslashgan xo‘jalik tizimiga yaqinlashadi.
Mavzuni o’rganish davomida quyidagi xulosalar olindi:
1. Payariq tumani qishloq xo’jaligida 2018 yilda jami 29946,7 ga yer resurslari 
bo’lib, unda 5427 kishi mehnat qilgan, xo’jaliklarining moddiy resurslari qiymati 
42705,7 mln so’m bo’lib, 368669,6 mln so’m daromad, 319391,7 mln so’m 
xarajat va 49277,9 mln so’m foydaga ega bo’lishgan. Bu ko’rsatkichlar 2016 yilga 
nisbatan mos ravishda 3,3, 3,2 va 4,4 martaga oshgan. Asosiy qishloq xo’jalik 
mahsulotlaridan 2018 yilda paxta – 24352,0 tonna, g’alla –44022,0 tonna, 
sabzavot – 82874,0 tonna yetishtirilgan. Tuman qishloq xo’jaligining rentabellik 
darajasi 2018 yilda 15,4 foizni, 2016 yilda 11,3 foizni tashkil qilgan bo’lsa, 2018 
yil 2016 yilga nisbatan 4,1 punktga oshgan.
2. Payariq tumani “Payariq paxta zamini” ko’p tarmoqli fermer xo’jaligida 44 ga 
yer maydoni bo'lib, fermer xo'jaliklari dehqonchilik (paxta, g’alla, pomidor, 
makkajo’xori (don va silos uchun), beda, mosh, kartoshka yetishtirish), 
chorvachilik (qoramol, asalari, pilla, baliq yetishtirish) hamda xizmat ko’rsatish va 
savdo bilan shug’ullanib klemoqda. Fermer xo’jaligi hududida joylashgan 
yaylovlardan samarali foydalanish maqsadida uning maydonini 2016 yilgi 6,5 
ga.dan 2018 yilga 1,7 ga.ga qisqartirib, uning o’rnida baliq havzasi, beda ekin 
maydoni, makkajo’xori va pomidor eknilari maydoniga aylantirgan. 


~ 33 ~ 
3. Payariq tumani “Payariq paxta zamini” ko’p tarmoqli fermer xo’jaligi ishlab 
chiqargan mahsulot miqdori tahlili xo’jalikning 13 turdagi mahsulot ishlab 
chiqarayotganini ko’rsatmoqda. Shuningdek, qo’shimcha mahsulotlardan (somon, 
go’zapoya, teri, go’ng) bu jadvalga kiritilmagan. Ulardan paxta, g’alla va pilla 
davlat buyurtmasi asosida sotilsa, qolagn mahsulotlar bir qismi xo’jalikda 
ishlatilsa (g’alla, pomidor, makkajo’xori doni, silos, kartoshka, beda, asal, sut va 
go’sht) asosiy qismi turli sotish kanallari (bozor, ulgurji shaklda, xo’jalik 
do’konida, mehnat haqiga va shu kabilar) hisobiga sotiladi. Tahlil davrida xo’jalik 
ishlab chiqarayotgan mahsulotlardan kartoshkada kamayish kuzatildi.
4. Payariq tumani “Payariq paxta zamini” ko’p tarmoqli fermer xo’jaligida 
mahsulotlar sotishdan olingan daromadlar yuqori bo’lsa-da, xarajatlar yuqoriligi 
sabab foyda nisbatan kam bo’lgan. Shunday bo’lsa-da, fermer xo’jaligi faqatgina 
qishloq xo’jaligida 2018 yilda 899,1 mln so’m daromad qilgan bo’lib, 2016 yilga 
nisbatan daromad 194,5 mln so’mga oshgan. Foyda miqdori esa 2018 yilda 261,0 
mln so’m bo’lib, 2016 yilga nisbatan 53,3 mln so’mga oshgan. Foydani xo’jalik 
rahbari tomonidan kelgusida infratuzilmani yaxshilash, yangi ish o’rinlari yaratish, 
texnika sotib olishga sarflash nazarda tutilgan.
Mazkur dolzarb mavzuni o’rganishdan olingan xulosalar asosidr qator takliflar 
ishlab chiqildi:
1. Bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida fermer xo’jaliklarini har tomonlama 
rivojlantirish, iqtisodiy mustahkamligini ta’minlash uchun boshqaruv masalasiga 
alohida e’tibor berish. Masalan, uning iqtisodiy usulini ko’proq.
2. Ko’p tarmoqli fermer xo’jaliklarini davlat tomonidan har tomonlama qo’llab-
quvvatlash;
3. Fermer xo’jaliklarida behuda sarf-xarajatlarni kamaytirish yo’llarini izlab 
toppish;
4. Dehqonchilikda urug’likka, chorvachilikda esa naslchilikka asosiy qaratish;
5. Fermer xo’jaliklarini rivojlantririshda, ayniqsa qishloq xo’jalik mahsulotlarini 
qayta ishlashda xorijiy sarmoyalarni jalb etish muhim ro’l o’ynaydi, ya’ni “ishlab 
chiqarish – qayta ishlash - sotish” degan yagona zanjirni tashkil etish va boshqalar. 

Download 1,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish