Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

-rasm. 
 7.6.-rasm. Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi mablag’larini ob’ektlarga 
joylashtirish
124
. 
O’zbekiston Respublikasining «Fuqarolarning jamg’arib boriladigan pensiya 
ta’minoti to’g’risida»gi Qonunga muvofiq mazkur Nizom ishlab chiqildi, 
Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi mablag’larini investitsiya va kredit resurslari 
124
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Markaziy banki Boshqaruvining «Jamg’arib boriladigan pensiya 
tizimi mablag’larini investitsiya va kredit resurslari sifatida joylashtirish tartibi to’g’risida»gi Nizom. 2006 yil. 7 
oktyabrdagi 88- son va 282-son Qaror.
 
Жамғариб бориладиган пенсия тизими 
маблағларини объектларга жойлаштириш 
Банклардаги чет эл валютасидаги 
муддатли депозитларга
Ўзбекистон Республикасида муомалага 
чиқарилган ва листингдан ўтган корпоратив 
қимматли қоғозларга 
Ипотека облигацияларига 
Банклардаги 
миллий 
валютасидаги 
муддатли 
депозитларга
Ўзбекистон Республикасининг давлат 
қимматли қоғозларига 
Қонунчиликда белгиланган, бошқа 
объектларга 

---

273 
sifatida, moliya vositalarga joylashtirish tartibini belgilab berdi. JBPT mablag’lari 
quyidagi ob’ektlarga joylashtirilishi mumkin (-rasm). JBPT mablag’larini 
joylashtirish Muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan tasdiqlangan kvotalarga 
muvofiq Xalk banki tomonidan amalga oshiriladi. Mablag’larini ob’ektlari 
bo’yicha joylashtirish kvotalari har chorakda Muvofiqlashtiruvchi Kengash qarori 
bilan tasdiqlanadi.
 
Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi majburiyatlarini joylashtirish tartibini ko’rib 
chiqamiz. Jamg’arib boriladigan pensiya badallari shaklida o’tkazilgan mablag’lar 
Xalk banki filiali tomonidan maxsus tranzit hisob raqamida hisobga olinadi va 
keyinchalik Xalq bankining Markaziy amaliyotlar filiali tomonidan 22628 - 
«Fuqarolarning jamg’arib boriladigan pensiya hisobvaraqdagi mablag’lar» balans 
hisob raqamida jamlanib boriladi. Xalq bankining Markaziy amaliyotlar filiali 
tomonidan jamlangan JBPT mablag’larining umumiy summasiga hamda kalendar 
yil davomida jamg’arib boriladigan pensiya to’lovlarining mo’ljallangan hajmidan 
kelib chiqqan holda joylashtirish uchun yo’naltiriladigan bo’sh mablag’lar hajmi 
belgilanadi. Xalk banki filiallarida maxsus hisobvaraklardagi JBPT mablag’lari 
qoldig’i jamg’arib boriladigan pensiya hisobvaraqlaridan bir oy davomida amalga 
oshirish uchun zarur bo’lgan to’lovlar summasidan kam bo’lmasligi lozim. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar hisoblanadigan boshqa ob’ektlarga joylashtirishda 
ularning moliyaviy hisobotlarning ishonchliligi to’g’risidagi tasdiqlangan 
auditorlik xulosasi, soliq inspektsiyasi tomonidan tasdiqlangan moliyaviy hisoboti, 
jamg’arib boriladigan pensiya tizimi mablag’larini joylashtirish to’g’risidagi ariza 
berishdan oldingi uch yil uchun foyda va zararlar to’g’risidagi hisobotni hamda 
JBPT mablag’larini joylashtirish masalasini batafsil ko’rib chiqish uchun zarur 
bo’lgan boshqa hujjatlar taqdim etadi.
Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi mablag’larini joylashtirishdan olingan 
daromadlarini taqsimlash quyidagicha amalga oshiriladi. Jamg’arib boriladigan 
pensiya tizimi mablag’larini joylashtirishdan olingan daromad Xalq banki oladigan 
marja summasi chegirib tashlangandan so’ng, har yili yil yakunida fuqarolarning 
jamg’arib boriladigan pensiya hisobvaraqlariga, ulardagi mavjud bo’lgan qoldiq 

---

274 
miqdoriga mutanosib ravishda o’tkaziladi. Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi 
mablag’larini joylashtirishdan olingan daromad, Xalq banki marjasi miqdori 
O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan Muvofiqlashtiruvchi 
Kengash tavsiyasiga asosan dastlab – avans qismi yil boshida 1 fevralgacha, uzil 
kesil – dekabrning oxirgi 10 kunligida belgilanadi. Jamg’arib boriladigan pensiya 
tizimi mablag’larini joylashtirishdan olinadigan marjani, Xalk banki va filiallari 
orasida taqsimlash tartibi Xalk banki tomonidan belgilanadi. 
Xorijiy davlatlarda pensiya jamg’armasining moliyaviy faoliyati investitsion 
ko’rinishda takomillashtirilmoqda. Pensiya jamg’armasi moliya bozorida investor 
sifatida qatnashish mumkin. Pensiya jamg’armasi investitsiya faoliyati bilan 
shug’ullanishda qimmatli qog’ozlar bozoridagi holatni tahlil qilish kerak. 
Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va qimmatli qog’ozlar bozoridagi holatni o’zaro 
bog’liqligini tahlil qilishda korrelyatsion tahlildan foydalaniladi.
Hozirgi paytda mamlakatimizda iqtisodiyotga yo’naltirish mumkin bo’lgan 
moliyaviy mablag’lar jamg’arib boriladigan pensiya tizimida ham to’plangan. Bu 
mablag’lardan riskning minimal darajasida maksimal foyda olib foydalanishni 
ta’minlanishi zarur. Riskni pasaytirishning eng ta’sirchan omili esa aktivlarni 
iqtisodiyotning turli sohalariga investitsiyalashdir. Respublikamiz pensiya 
ta’minotida risklarni boshqarish uchun zarur huquqiy, dasturiy va uslubiy bazani 
shakllantirish hamda rivojlantirish yuzasidan amalga oshiriladigan tadbirlarni 
ishlab chiqish kerak. 
Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi mablag’larini investitsion yo’nalishida 
foydalanishda mavjud bo’lgan risklarni kamaytirishda quyidagilarga e’tibor 
qaratish lozim: kredit tashkilotining faoliyat olib borish bo’yicha lozim bo’lgan 
kasbiy tajribaga egaligi; aktivlarning minimal miqdori, tarkibi tuzilishi bilan 
bog’liq bo’lgan kasbiy faoliyatning amalga oshirish tajribasiga ega ekanligi; 
korporativ qimmatli qog’ozlar emitentlaring rentabelliligi, moliyaviy barqarorligi, 
ish 
yuritish 
va 
bozordagi 
faolligi 
hamda 
amaldagi 
qonunchilik 
va 
Muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan belgilangan boshqa talablar. 

---

275 
O’zbekiston Respublikasi «Fuqarolarning jamg’arib boriladigan pensiya ta’minoti 
to’g’risida»gi Qonuniga muvofiq, ish beruvchi tomonidan majburiy jamg’arib 
boriladigan pensiya hisob varaqlarini ochish, ularni yuritish tartibiga rioya qilish, 
badallarni to’g’ri va to’liq hisoblab chiqarish hamda o’z vaqtida to’lanishi ustidan 
nazoratni moliya, davlat soliq xizmati organlari va Xalq banki tomonidan amalga 
oshiriladi. Ishtirokchi korxona-tashkilotlar tomonidan jamg’arib boriladigan 
pensiya badallari kiritilganligi haqidagi reestr taqdim etiladi. Davlat soliq organlari 
tomonidan qonun ijrosi ustidan nazorat tashkil etiladi. Xalq bankining shaxsiy 
jamg’arib boriladigan pensiya hisob varaqlari holati to’g’risida fuqarolarni har yili 
xabardor qilib borish majburiyati bajariladi va ularga xabarnoma jo’natiladi. 
Hozirgi kunda mamlakat iqtisodiyotini rivojlanishi va uni jahon
iqtisodiy hamjamiyatiga integratsiyalashuvini investitsiyalarsiz tasavvur
qilib bo’lmaydi. Ma’lumki, mamlakatni modernizatsiya qilish va yangilash chora-
tadbirlarini amalga oshirishning muhim sharti va manbai sifatida faol investitsiya 
siyosatini amalga oshirish va xorijiy investitsiyalarni jalb etish zarur hisoblanadi. 
Ana shu maqsadda 2015 yil 25 dekabrda O’zbekiston Respublikasi Birinchi 
Prezidentining “O’zbekiston Respublikasining 2016 yilgi Investitsiya dasturi 
to’g’risida”gi PQ – 2458 sonli qarori qabul qilindi. Dastur doirasida 2016 yilda 
ko’zda tutilayotgan kapital qo’yilmalar hajmi AQSh dollari hisobida 17 milliard 
300 million AQSh dollarini yoki 2015 yilga nisbatan 109,3 foizni tashkil etadi. 
Ushbu mablag’larning 65 foizdan ortig’i ishlab chiqarish ob’ektlari qurilishiga va 
yangi zamonaviy ishlab chiqarish texnologiyalarini sotib olishga yo’naltiriladi. 
Chet el investitsiyalari hajmi 4,042 milliard AQSh dollaridan oshib, ularning 
umumiy kapital qo’yilmalar hajmidagi ulushi 23,4 foizni tashkil etadi. 
Xalqaro miqyosda katta nufuzga ega bo’lgan Jahon iqtisodiy forumi 
reytingiga ko’ra, O’zbekiston 2014-2015 yillardagi rivojlanish yakunlari va 2016-
2017 yillarda iqtisodiy o’sish prognozlari bo’yicha dunyodagi eng tez 
rivojlanayotgan beshta mamlakat qatoridan joy olgani albatta barchamizga 
mamnuniyat etkazadi. …Byudjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi, pensiya va 

---

276 
stipendiyalar 21,9 foizga, aholi jon boshiga jami real daromadlar esa 9,6 foizga 
oshdi»
125
.
Jamiyatda tinchlik, ijtimoiy barqarorlik adolat, mehr-oqibat tamoyillarini 
mustahkamlaydi. Mehnatni rag’batlantirish, ish haqini ko’paytirish va aholi 
daromadlarini o’sishini ta’minlashga qaratilgan ijtimoiy siyosatni amalga oshirish 
bo’yicha qo’lga kiritilgan natijalar aholining turmush darajasini oshib borishida 
eks etadi. Jamg’arib boriladigan pensiya ta’minotini rivojlantirilishi aholi turmush 
farovonligini oshirishda muhim va hal qiluvchi rol o’ynaydi.