Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

7.5.Pensiya jamg’armasining portfel investitsiyalarida risklarni 
nazorat qilinishi 
 
Portfel investitsiyalar korxonaning qarz majburiyatlari yoki uning aktsiyalari 
tarkibida kiritish mumkin. Buning to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalardan farqi 
investitsiya qabul qilgan korxonaning faoliyati ustidan nazorat o’rnatilmaydi. 
Bunday portfel investitsiyalarni qo’lga kiritishning asosiy maqsadi korxona 
o’zining moliyaviy sharoitini yaxshilab olishdir. Bunday investitsiya berayotgan 
firma yoki bankning maqsadi qisqa muddat ichida katta foyda olishdan iborat. 
Investor mablag’lari investitsiyalangan qimmatli qog’ozlar yig’indisi portfel 
investitsiyalar deb ataladi. Portfel investitsiyalarni shakllantirishda quyidagi 
tamoyillarga rioya qilinadi: xavfsizlik (risk, ya’ni tavakalchilikni kamaytirish), 
daromadlilik, likvidlik va qo’yilmalarning o’sishiga erishish. Bu tamoyillar 
muayyan darajada bir-biriga bog’liq xarakterda bo’ladi. Masalan, daromadlilikni 
oshirishga intilish riskni kuchaytiradi, ya’ni investitsiya qiymatini boy berish xavfi 
ortishiga olib keladi. Yuqori likvidlikka ega bo’lgan qimmatli qog’ozlar hamma 
vaqt ham yuqori daromad keltirmaydi. 
Davlat qimmatli qog’ozlari likvidlik darajasi yuqori, tavakkalchilik kichik, lekin 
korxonalar qimmatli qog’ozlariga nisbatan kichikroq daromad keltiradi. Yangi 

---

265 
tashkil topgan, innovatsion xarakterdagi (fan-texnika yangi yo’nalishlariga 
asoslangan) korxonalar aktsiyalariga daromadlar kichik darajada kafolatlanadi, 
lekin kapitalning kelajakda o’sishi nuqtai-nazaridan ular istiqbolli hisoblanadi. 
Ishonchli firmalarning qimmatli qog’ozlaridan shakllangan portfel investitsiyalar 
konservativ portfel investitsiyalar bo’ladi. Agressiv portfel investitsiyalar likvidligi 
yuqori bo’lmagan, risk darajasi kuchli, lekin kelajakda tez yuksalishi kutilayotgan 
kompaniyalar qimmatli qog’ozlaridan tashkil topadi.