Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Ko’rgazmali-obrazli tafakkur.
Tafakkurning 
mazkur ko’rinishi 4-7 yoshgacha bo’lgan bolalarda 
namoyon bo’lib, bog’cha yoshidagi bolalarda 
ko’rgazmali-harakat tafakkurining amaliy 
elementlari ko’rgazmali-obrazli tafakkur bosqichiga 
o’tgandan so’ng ham saqlanib qoladi, lekin u 
o’zining etakchi rolini yo’qota boshlaydi.
 
 
Ushbu yoshdagi kichkintoylar bilish faoliyatida asosan ko’rgazmali obrazlarga 
suyanib fikr yuritadilar, mulohaza bildiradilar va hukm chiqaradilar. Shveytsariyalik 
psixolog Jan Piaje tajribalarida 6-7 yoshdagi bolalarga hamirdan bab-baravar qilib 

---

271 
yasalgan ikkita zuvalachani ko’rsatadi, shu zahotiyoq tekshiriluvchilar ularning bir-
biriga teng ekanligiga ishonch hosil qiladilar, tajribaning ikkinchi bosqichida 
zuvalachaning bittasi non shakliga keltiriladi, bu xolatni o’z ko’zlari bilan kuzatib 
turgan bolalardan so’ralganda, ular zuvalacha xajmining o’zgarishiga qarab tenglik 
buzilgan deb javob berganlar. Ushbu xolat bog’cha yoshidagi bolalarda
 
ko’rgazmali-
obrazli tafakkur bevosita va batamom ularning idrok jarayonlariga bog’liq ekanligini 
ko’rsatadi. Shuning uchun ular narsa va hodisalarning, jism va predmetlarning 
ko’zga yaqqol tashlanib turuvchi alomatiga, xususiyatiga, tashqi belgisiga e’tibor 
qiladilar. Lekin ularni ichki bog’lanishlari, o’zaro munosabatlarini bildirib keladigan 
muhim, asosiy sifatlariga ahamiyat bermaydilar. Obyektlarni fazoda joylashgan 
o’rni, tashqi nomuhim belgisi ularning ko’rgazmali-obrazli tafakkurini vujudga 
keltiradi. Masalan, ularning nazarida odamlar bo’yining baland va pastligi ularning 
yoshini (ulug’ligini) belgilaydi. 
 
Mantiqiy tafakkur
- bu mavhum tafakkur bo‘lib, so‘zlar, so‘zda ifodalangan 
bilim, g‘oya va tushunchalarga tayangan xolda bevosita idrokimiz doirasida 
bo‘lmagan narsalar yuzasidan chiqargan xukmlarimiz, mulohazalarimiz bu 
tafakkurga misol bo‘la oladi. Masalan, olam, uning noyob va murakkab hodisalarini 
falsafiy o‘rganish faqat mavxum, abstrakt tafakkur yordamida mumkin bo‘ladi. 
Fikrlashimizning yana bir turi 
reproduktiv
bo‘lib, uning mohiyati - ko‘rgan-
bilgan narsamizni aynan qanday bo‘lsa, shundayligicha, o‘zgarishsiz qaytarish va 
shu asosda fikrlashga asoslanadi.
Undan farqli