Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
 
 
X BOB. KREDIT FOIZ STAVKASI VA UNGA TA’SIR 
ETUVCHI OMILLAR
 
10.1. Kredit bahosi va uning funksiyalari
 
Kredit bahosi
kreditorning ssudadan foydalanganligi uchun 
qarzdordan oladigan foiz to‘lovi yoki foiz stavkasi bo‘lib, moliya-pul 
bozoridagi talab va taklif asosida bank tomonidan o‘rnatiladi
64
. Kredit 
foiz stavkasining quyi va yuqori chegarasi bo‘lib, uning yuqori 
chegarasi kreditdan foydalanish natijasida olinadigan o‘rtacha foyda 
miqdoridir. Kredit foiz stavkasining quyi chegarasi bankning kredit 
berishdan olishi mumkin bo‘lgan minimal foydasi hisoblanadi. Chunki 
foiz stavkasi quyi chegarasining bo‘lmasligi mablag‘ egalarining 
mablag‘larni joylashtirishidan manfaatdor bo‘lmasligini anglatadi.
Banklarda kredit bahosi darajasiga jalb qilingan mablag‘lar 
bahosi, kredit amaliyoti bo‘yicha bankning operatsion xarajatlari, 
kredit riski bo‘yicha ustama va bankning marjasi ta’sir ko‘rsatadi. 
Banklar faoliyatida kredit marjasini ko‘p uchratish mumkin. Iqtisodiy 
adabiyotlarda 
kredit marjasi
bankdan yoki kredit muassasidan olgan 
kredit summasi va uni qaytaradigan summasi o‘rtasidagi farqi sifatida 
ifodalanadi. Marja quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
Banklarda kredit marjasi ham yuqoridagi formula asosida 
aniqlanadi. Kredit marjasining darajasi – bu mamlakat bank indust-
riyasi va milliy iqtisodiyotining holatini belgilovchi o‘ziga xos inde-
kator hisoblanadi. Chunki bank kredit marjasi qator omillar ta’sirida 
bo‘ladi, xususan: 
- inflyatsiya ideksi; 
- qayta moliyalash stavkasi; 
- likvidlilik; 
- ishsizlik ko‘rsatkichi va boshqalar. 
Kredit marjasining darajasi bank krediti bahosining arzon yoki 
qimmat bo‘lishiga bevosita ta’sir qiladi. Kredit bahosi kredit xizmat-
64
Борисов А.Б. Большой экономический словарь. M.: Книжний мир, 2006. 860 с. 
Marja= [(baho-tannarx)÷baho] x 100. 

---

181 
larini ko‘rsatishda bank va mijoz o‘rtasida tuzilgan kredit shartno-
masiga muvofiq, bank tomonidan belgilangan qo‘shimcha to‘lovlarni 
ham o‘z ichiga oladi. Mazkur yondashuv bo‘yicha kredit bahosi 
hisoblanishini quyidagi formulada ifoda etamiz: