Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

funksional aspektda 
jo‗natish punktlari va iste‘molchilar 
o‗rtasida kechadigan tovarlarni tashish va hamrohlik qiluvchi axborotning barcha 
funksiyalari va jarayonlarini qamrab oladi. Bu quyidagi funksiyalarda namoyon 
bo‗ladi: tovarlarni omborlarga joylashtirish, tashish, o‗rash, tamg‗alash, ishlov 
berish, uzatish va boshqalar. Bu nuqtai-nazardan xalqaro logistika xalqaro 
korxonaning logistik vazifalari va jarayonlarini tasvirlaydi. 
Tuzilmaviy aspektda 
xalqaro logistika –
 
bu logistik jarayonlarni amalga 
oshirish uchun yaratilgan texnik va tashkiliy bo‗linmalar jamlanmasidir.
 
Jarayon nuqtai-nazaridan 
xalqaro logistika jahon iqtisodiyotining faoliyat 
ko‗rsatishining yangicha shart-sharoitlari bilan (ayniqsa, bozor iqtisodiyotida 
vujudga kelgan yangi tuzilmalar tomonidan) chaqirilgan barcha mumkin bo‗lgan 
o‗zgarishlar bilan shug‗ullanadi.
 
Barcha logistik harakatlarni bir nechta kriteriylar bo‗yicha tasniflash mumkin, 
xususan: 
– tadbirlarning ko‗lami; 
– mahsulotlar va xizmatlarning turli-tumanligi; 
– logistik xizmatlarni amalga oshirish maqsadida engib o‗tish zarur bo‗ladigan 
to‗siqlarning ko‗pligi; 
– xazmatlar amalga oshiriladigan geografik hududlar.
Ushbu kriteriylrning qo‗llanilishi milliy logistikani xalqaro logistikadan ajratib 
turadi. Keltirilgan ta‘riflarni, shuningdek logistik harakatlarning kriteriylarini 
taqqoslash bilan xalqaro logistikani bittadan oshiq mamlakatdagi sub‘ektlarga 
xizmat ko‗rsatishni qamrab oladigan logistika sifatida ta‘riflash mumkin. Bunday 
tushunishda xalqaro logistika milliy logistikadan quyidagi chizgilar bilan ajralib 
turadi: 
– tadbirlar ko‗lamining kattaligi, masalan, tashiladigan va omborlarga 
joylashtiriladigan tovarlar massasining ulkanligi; 

---

81 
– xalqaro logistika xizmatlarining predmeti bo‗lib hisoblanadigan tovarlar va 
xizmatlarning o‗ta xilma-xilligi; 
– ko‗p sonli to‗siqlarni engib o‗tish zarurligi, masalan, geografik, ma‘muriy, 
madaniy, huquqiy va boshqa to‗siqlar; 
– xizmatlarni uzoq masofadan turib boshqarish va iste‘molchilarning ko‗plab 
tarmoqlariga takroran xizmat ko‗rsatish; 
– hujjat ishlarining murakkabligi. 
Xalqaro logistika tavsiflarining keltirilgan ro‗yxati uning faoliyat ko‗rsatish 
sferasi bilan chambarchas bog‗lanadigan barcha o‗ziga xos xususiyatlarini qamrab 
olmaydi. Xalqaro logistika o‗zining xalqaro tovar oqimini tavsiflaydigan spetsifik 
chizgilariga ega. Bundan tashqari, xalqaro logistikaning o‗ziga xosligini 
ko‗rsatuvchi eng muhim elementlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin [2, 
184-bet]: 
– murakkab logistik jarayonda ishtirok etadigan faol sub‘ektlar bo‗lishi mumkin 
bo‗lgan davlatlarning hukumatlari bilan hamkorlik qilish; 
– kombinatsiyalangan tashishlardan foydalanish bilan zahiralarni «yo‗lda» 
samarali boshqarish; 
– marketing kanallarini logistik tizimlar bilan integratsiyalash. 
Xalqaro logistika doirasida ko‗rib chiqiladigan