Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

asosiy 
harakatlantiruvchi kuchlari 
quyidagilar bo‗lib hisoblanadi (3.2 rasm [11]): 
3.2-rasm. Globallashishning harakatlantiruvchi kuchlari. 

---

87 
jahon iqtisodiyotining o‗sishda davom etishi;
eng yangi texnologiyalarning ekspansiyasi; 
makromintaqaviy xo‗jalik tuzilmalarining rivojlanishi va integratsiyalanishi; 
global 
logistika 
zanjirlarini 
(kanallarini) 
shakllantirish 
uchun 
yangi 
imkoniyatlar; 
moddiy oqimlarning harakatini tezlashtirish va arzonlashtirish uchun ko‗plab 
mamlakatlar tomonidan o‗tkaziladigan tartibga solish protseduralari.
Hozirgi kunda iqtisodiy o‗sish faqatgina sanoati rivojlangan mamlakatlar 
uchun emas, uchinchi dunyoning ko‗pgina mamlakatlari uchun ham xarakterlidir. 
Eng yangi texnologik yutuqlar, samarali ilmiy ishlanmalarning natijalari, 
kashfiyotlar bilan almashinish turli mamlakatlarning iqtisodiy darajalarini 
yaqinlashtirishga, ularning ijtimoiy va xo‗jalik integratsiyasiga ko‗maklashadi. 
Evropa Ittifoqi, Janubi-Sharqiy Osiyo, Shimoliy Amerika mamlakatlarida 
mintaqaviy makrologistik tuzilmalar va tizimlarni muvaffaqiyatli shakllantirishga 
misollar 
ma‘lum. 
Ularning 
tajribasi 
mamlakatlarning 
mintaqaviy 
integratsiyalanishga bo‗lgan intilishini ko‗rgazmali tarzda tasdiqlaydi. Bunga 
siyosiy tizimlar, aholining hayot kechirish ukladlari, an‘analarning o‗xshashligi, 
tarixiy ildizlarning yaqinligi, energiya va xomashyo resurslarining yagona 
manbalaridan foydalanish amaliyoti, kommunikatsiyalarning tutashganligi, savdo 
va bojxona to‗siqlarining bo‗lmasligi ko‗maklashadi. Shu bilan birgalikda 
o‗sishning yangi rezervlarini qidirish va raqobatning kuchayishi ko‗pgina 
kompaniyalar va firmalarning o‗zlarining mamlakatining chegaralaridan tashqarida 
yangi sotish bozorlari, arzonroq xomashyo manbalari va mehnat resurslarini 
qidirishga bo‗lgan intilishini dunyoga keltiradi.
Xalqaro mehnat taqsimoti va kooperatsiya biznesda global logistika zanjirlari va 
kanallaridan 
foydalanadigan 
ko‗p sonli transmilliy korporatsiyalarning 
yaratilishiga olib kelgan. Ularning rivojlanish istiqbollari avvalambor qo‗yilgan 
kapitalning foyda keltiruvchanligining ortishi, boshqa mamlakatlardagi logistik 
vositachilarning pastroq tariflari, yaxshiroq moliyaviy shartlari bilan bog‗lanadi. 
Logistik kanallarning yaratilishiga global telekommunikatsiya tarmoqlaridan 

---

88 
foydalanadigan yirik xalqaro transport-ekspeditorlik firmalari va sug‗urta 
kompaniyalari ko‗maklashadi. 
Va nihoyat, global logistikani amalga oshirish uchun xalqaro savdo-sotiq, 
ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish maqsadida savdo, 
bojxona, transport va moliyaviy to‗siqlarni bartaraf qilish uchun ko‗pgina 
mamlakatlar tomonidan o‗tkaziladigan tartibga solish protsduralari katta 
ahamiyatga ega bo‗ladi. Bu protseduralar kapital, tovarlar va axborotning milliy 
chegaralarni kesib o‗tishini osonlashtiradi [12, 325-bet]. 
Hozirgi kunda xalqaro logistikada tovarlarni global bozorlarga qarab 
harakatlantirishning