128
smetalarida
nazarda tutilgan, ajratilgan budjet mablag‘lari bilan, kapital qo‘yilmalar
xarajatlari bo‘yicha esa - har bir ob’ekt bo‘yicha o‘rnatilgan tartibda tasdiqlangan kapital
qo‘yilmalar bilan chegaralanadi.G‘aznachilik bo‘limlarida I va II guruh xarajatlari bo‘yicha
yuridik majburiyatlar ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlarni to‘lash uchun naqd pul
olishga so‘rovnomalar asosida ro‘yxatga olinadi.III va IV guruh xarajatlari bo‘yicha yuridik
majburiyatlar belgilangan tartibda tuzilgan shartnomalar asosida ro‘yxatga olinadi.
Budjet tashkilotlarini budjet mablag‘lari hisobidan shartnomalari faqat xarajatlarni
qoplashga manbaning mavjudligi to‘g‘risidagi tasdiqnoma va ushbu maqsadlarga ajratilgan
budjet mablag‘lari (limitlari) mavjud bo‘lgan xarid hajmigagina tuzilishi mumkin.
Debitorlik va kreditorlik qarzlar bo‘yicha kelishmovchiliklar mavjud bo‘lgan
taqdirda
tashkilot ularni bartaraf etish maqsadida tushunmovchiliklar haqidagi materiallarni tegishli
idoralarga taqdim etishi shart.
Qarzdorning undiruv qaratilishi mumkin bo‘lgan mol-mulki yoki daromadlari yo‘qligi
tufayli ijro hujjatlari tashkilotga qaytarilgan taqdirda, ushbu qarzlar tashkilot rahbari ruxsati
bilan belgilangan tartibda hisobdan chiqariladi.
Da’vo muddati o‘tgan debitorlik qarzlar tashkilot rahbarining ruxsati bilan amaldagi
xarajatlarni oshirish bo‘yicha hisobdan chiqariladi va bu haqda 10 kun muddatda tegishli
moliya organiga xabar qilinadi.
Da’vo qilish muddati tugagan budjet mablag‘lari bo‘yicha
yuzaga kelgan deponent
qilingan qarz summalari tashkilot moliyalashtiriladigan (xarajatlari amalga oshiriladigan)
tegishli budjet daromadiga da’vo qilish muddati tugagan oydan keyingi oyning 10-kunidan
kechiktirmay kiritilishi kerak.
Bunda, da’vo qilish muddati tugagan, budjetdan tashqari mablag‘lar bo‘yicha yuzaga
kelgan deponent qilingan daromad sifatida aks ettiriladi.
Da’vo qilish muddati tugagan boshqa kreditorlik qarzlar O‘zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi tomonidan belgilangan tartibda hisobdan chiqariladi.[5]
Umumiy qilib budjet tashkilotlarida debitorlar va kreditorlar hisobini yuritishning
hususiyatlarini quyidagicha tavsiflash mumkin:
1. Yuridik va moliyaviy majburiyatlar G‘aznachilik va uning hududiy bo‘limlarida
ro‘yxatga olinishi;
2. Tovar (ish, xizmat)lar yetkazib berish bo‘yicha mol yetkazib beruvchi va pudratchilar
bilan tuziladigan shartnomalarida oldindan to‘lov 15 foiz miqdorda belgilanishi;
3. Tovar (ish, xizmat)lar yetkazib berish bo‘yicha mol yetkazib beruvchi va pudratchilar
bilan tuziladigan shartnomalar summasi 300 AQSh dollari miqdorigacha bo‘lsa tanlov
o‘tkazilmasdan to‘g‘ridan - to‘g‘ri shartnomalar tuzish;
4. Tovar (ish, xizmat)lar yetkazib berish bo‘yicha mol yetkazib beruvchi va pudratchilar
bilan tuziladigan shartnomalar summasi 300 AQSh dollaridan 100 ming AQSh dollariga teng
miqdorigacha bo‘lsa tanlov o‘tkazilib(birja savdolari ma’lumotlari asosida) shartnomalar
tuzish;
5. Moliyaviy majburiyatlarni g‘aznachilik bo‘limlari tomonidan to‘lab berilishi va
boshqalar.
Budjet tashkilotlarida debitorlar va kreditorlar hisobini yuritishda buxgalteriya hisobi
oldiga quyidagi vazifalar qo‘yiladi:
o Debitorlar va kreditorlar hisobini qonunchilik talablari bo‘yicha tashkil etish;
o Debitorlar va kreditorlar hisobini o‘z vaqtida buxgalteriya birlamchi, yig‘ma, hisob
registrlarida aks ettirib borish;
o Tovarlar(ish va xizmatlar) yetkazib berish bo‘yicha mol yetkazib beruvchilar va
pudratchilar bilan tuziladigan shartnomalarni belgilangan tartibda rasmiylashtirib to‘lov
grafiklari tuzib ro‘yxatdan o‘tkazish uchun g‘aznachilik bo‘limlariga taqdim etish;
o Ish xaqi va unga tenglashtiriladigan to‘lovlar, xizmat safari harajatlariga naqt pul olish
uchun g‘aznachilik bo‘limlariga o‘z vaqtida so‘rovnomalarni taqdim etish;
129
o Debitorlik va kreditorlik majburiyatlar bo‘yicha to‘lovlarni o‘z
vaqtida amalga
oshirilishini ta’minlash;
o Ish haqi va unga tenglashtiriladigan to‘lovlar bo‘yicha xodimlar bilan hisoblashuvlarni
o‘z vaqtida amalga oshirish;
o Debitorlar va kreditorlarni buxgalteriya hisobvaraqlarda holati va xarakatini aks ettirib
borish;
o Debitorlar va kreditorlar hisobi bo‘yicha to‘liq hamda aniq buxgalteriya axborotlarini
shakllantirish va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: