1-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

4. Ishlab chiqarish imkoniyatlari va uning chegarasi.
Iqtisodiy resurslardan foydalanishning turli xil muqobil variantlari mavjud boʻlishi 
koʻzda tutilib, ulardan eng samaralisi, ya’ni jamiyat ehtiyojlarini ancha toʻlaroq qondiradigan 
miqdorda tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish imkonini beradigan turini tanlab olishga harakat 
qilinadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish imkoniyatlarining ma’lum chegarasi 
boʻladi. CHunki, resurslar kamyob boʻlganligi sababli iqtisodiyot toʻla bandlik va ishlab 
chiqarishning toʻliq hajmida ham tovar va xizmatlarni cheklanmagan miqdorda ishlab 
chiqarishni ta’minlay olmaydi. 
Ishlab chiqarish imkoniyati chegarasini jadval ma’lumotlaridan foydalanib yanada 
aniqroq tasvirlash mumkin. 
Resurslar toʻliq band boʻlaganda ishlab chiqarish imkoniyatlari
(shartli raqamlar)

---

Mahsulot turi Muqobil variantlar 
A V S D E 
Non (mln. dona) 0 1 2 3 4 
Tegirmon (ming dona) 10 9 7 4 0 
Ishlab chiqarish imkoniyatlari chegarasi toʻgʻrisida yaxshiroq tasavvurga ega boʻlish 
uchun: 
birinchidan, iqtisodiyot faqat ikki xil mahsulot – non va tegirmon ishlab chiqaradi (bunda 
non iste’mol tovarlarini, tegirmon ishlab chiqarish vositalarini bildiradi); 
ikkinchidan, iqtisodiy resurslar miqdor va sifat jihatdan oʻzgarmaydi; 
uchinchidan, mehnat unumdorligi va texnologiya doimiy boʻlib qoladi, deb faraz qilamiz. Agar 
resurslarning miqdori va sifati hamda texnologiya oʻzgarsa iqtisodiyotda ishlab chiqarishning umumiy 
hajmi ham (ishlab chiqarish imkoniyati egri chizigʻining holati) 
oʻzgaradi. Mavjud resurslarning koʻpayishi har bir variantda bitta yoki har ikkala mahsulot ishlab 
chiqarish hajmining koʻpayishiga olib keladi. 
5. Ishlab chiqarishning samaradorligi va uning koʻrsatkichlari.
Ishlab chiqarish samaradorligi va uni 
oshirish masalasi har doim iqtisodiyot nazariyasi fanining dolzarb muammosi sifatida, uning diqqat 
markazida boʻlib keladi.