1-mavzu. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish usullari

moddiy ishlab chiqarish va nomoddiy ishlab chiqarish sohalariga
ajratish lozim . 
Oʻz navbatida moddiy ishlab chiqarish sohasi 
moddiy ne’matlarni ishlab chiqarish
(masalan, avtomobil, oziq-ovqat mahsulotlari, kiyim-kechaklar va h.k.) va 
moddiy xizmatlar
koʻrsatish 
(transport, aloqa, savdo, maishiy xizmat va boshqalar)dan iborat boʻladi. 
Nomoddiy ishlab chiqarish sohasi ham 
nomoddiy ne’matlarni ishlab chiqarish
(masalan, musiqa asarlari, badiiy va ilmiy asarlar, ixtiro va kashfiyotlar) va 
nomoddiy xizmatlar
koʻrsatish 
(huquqiy maslahatlar berish, oʻqitish, malaka oshirish va boshqalar)ga ajraladi. Bu 
sohalar bir-biri bilan chambarchas bogʻlangan holda rivojlanadi va bir-biriga ta’sir koʻrsatadi. 
3. Ishlab chiqarishning umumiy va pirovard natijalari.
Ijtimoiy ishlab chiqarish, ya’ni turli omillarning harakati natijasida juda koʻp turdagi 
tovarlar va xizmatlar massasidan iborat boʻlgan milliy mahsulot vujudga keladi. 
Yalpi ijtimoiy mahsulot koʻrsatkichida yil mobaynida yaratilgan moddiy ne’matlar 
yigʻindisi hisobga olingan, unda xizmat koʻrsatish sohalarida vujudga keltirilgan ma’naviy 
ne’matlar va xizmatlar qiymati aks etmagan. Lekin bir ishlab chiqarish sohasidan chiqqan 
xomashyo, materiallar, yonilgʻi va energiyalarning qiymati boshqa sohalarda ishlatilib, bir necha 
bor takror-takror hisobga olinib, mahsulotning hajmi sun’iy ravishda oshirib koʻrsatilgan, 
iste’molga borib tushadigan tayyor mahsulot esa undan bir necha barobar kam boʻlgan. 
Yalpi ijtimoiy mahsulot ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan barcha moddiy va ma’naviy 
ne’matlarning yigʻindisi sifatida ishlab chiqarishning umumiy natijasi boʻlib hisoblanadi. Uning 
hajmi va tarkibi ijtimoiy mehnat taqsimoti, xomashyo, materiallar, yoqilgʻi, oraliq mahsulot turli 
koʻrinishlari oqimi harakatining rivojlanganlik darajasini namoyon etadi. 
Oraliq mahsulot – bu tugallanmagan ishlab chiqarish, kelgusida yana qayta ishlov 
berilishi zarur boʻlgan yoki qayta sotish uchun moʻljallangan tovar va xizmatlardir. 
Pirovard mahsulot – bu ishlab chiqarishning barcha texnologik jarayonlaridan oʻtgan 
hamda bevosita soʻnggi iste’mol uchun moʻljallangan tayyor mahsulotdir. 
Bundan koʻrinadiki, jamiyat a’zolarini ishlab chiqarishning umumiy natijasi emas, balki 
koʻproq ishlab chiqarishning pirovard natijalari qiziqtiradi.