Нинг ўзгаришига олиб келади/, ћаво оќими йўналишининг таъсири /хона ичидаги микро иќлимнинг ўзгаришига олиб келади/; ќуёш нури энергиясининг таъсири /конструкция материал физик-техник хусусиятларининг ўзгаришига олиб келади

1.4.
 
Ягона модул системаси. 
Бинонинг ҳажмий-планлаштириш параметрларини, конструксия ва 
қурилиш буюмлари ўлчамларини бир хиллаш (унификация) ягона модул 
системаси (ЕМС) асосида амалга оширилади. Қурилишда асосий модул (м) 
деб 100мм ли ўлчам қабул қилинган. Бино ва йиғма конструксияларнинг 
ўлчамлари каррали 100мм билан белгиланади. Модуллар йириклаштирилган 
ва майдаланган бўлиши мумкин. Йирик конструксия ва деталларнинг 
ўлчамлари 
ҳамда 
бинонинг 
ҳажмий 
планлаштириш 
ечимлари 
йириклаштирилган модулда (60м, 30м, 15м... 2м), нисбатан кичик деталлар 
ўлчамлари эса майдаланган каррали модулда (12м, 15м, 110м, 1100м) 
берилади. 

---

11 
Ягона модул системаси йиғма конструксиялар орасидаги тирқиш ва 
чокларни ҳисобга олган ҳолда, модул ўлчамларининг уч хилини, яъни 
номинал, конструктив ва ҳақиқий ўлчамларни кўзда тутади. 
Конструксияларнинг номинал ўлчамлари Л
Ҳ
– бинонинг координата 
ўқлари оралиғидаги (тирқиш ва чокларнинг тегишли қисми билан биргаликда) 
масофа. Конструктив ўлчам Л
К 
- эса йиғма элементларнинг лойиҳада 
кўрсатилган ўлчами ҳисобланиб, номинал ўлчамлардан тирқиш ва чокларнинг 
нормаллаштирилган катталигига фарқ қилади. Ҳақиқий ўлчам ЛФ - тайёр 
конструксиянинг амалдаги ўлчами ёки қурилган бинонинг режа ўқлари 
орасидаги ҳақиқий масофага тенг катталик (1.1-расм). 
1.1-расм. Конструктив 
элемент ўлчамлари:
1 – конструктив элемент; 
2 – тирқиш; 
а) – номинал ва конструктив 
ўлчами; 
б) – амалдаги ҳақиқий ўлчами. 
1.5.
 
Деворлар ва каркас устунларини координата режа ўқларига 
боғлаш. 
Деворлар ва каркас устунларини координата ўқлари ички деворлари 
маркази бўйлаб, ташқи деворларда эса деворнинг ички қиррасидан 50 ёки 100 
мм га ортиб борувчи масофада ўтади. Четки қаторларда жойлашган 
устунларда эса режа ўқлари уларнинг маркази бўйича (ўқ бўйича боғлаш) ёки 
конструктив элементнинг қирраси бўйлаб (нол нуқтада боғланган) ўтади (1.2 
- расм). 

---

12 
1.2-расм. Деворлар ва колонналарни координата режа ўқларига боғлаш: 
а) кўтариб турувчи деворлари 
бўйлама турган бино; 
б) кўтариб турувчи деворлари 
кўндаланг турувчи бино; 
в) каркасли бино; 
И – 4, А, Б, В – бинонинг 
координата ўқлари.