Нинг ўзгаришига олиб келади/, ћаво оќими йўналишининг таъсири /хона ичидаги микро иќлимнинг ўзгаришига олиб келади/; ќуёш нури энергиясининг таъсири /конструкция материал физик-техник хусусиятларининг ўзгаришига олиб келади

2.1.4. Каркассиз ва каркасли бино ҳамда унинг элементларига 
қўйиладиган асосий техник талаблар 
 
Бутун бино ва унинг куч таъсир этадиган айрим элементлари қуйидаги 
хусусиятларга эга бўлиши керак: 
- мустаҳкамлик-бино ва унинг элементларининг ташқи куч (юк) 
таъсирига етарли даражада чидамли бўлиши; 
- турғунлик – горизонтал юк ва кучлар таъсиридан емирилишига 
қаршилик кўрсата олиши; 
- фазовий бикрлик – бино ва унинг элементларига муайян куч таъсир 
этганда ҳам дастлабки шаклини сақлаб қолиши. 
Бинонинг 
турғунлиги 
ва 
фазовий 
бикрлиги 
конструктив 
элементларининг 
ўзаро 
пухта 
бириктирилганлигига 
тугунлар 
бирикмаларининг мустаҳкамлигига ва ҳоказоларга боғлиқ. 
Каркассиз биноларнинг фазовий бикрлиги қуйидагилар: 
- кўндаланг ички деворлар, шу жумладан, бўйлама ташқи деворларга 
боғланган зина катаклари деворлари: 
- деворларни ўзаро боғловчи ҳамда бинони баландлиги бўйича 
қаватларга ажратувчи қаватлараро ора ёпмалар орқали таъминланади. 
Каркассиз биноларнинг ички деворлари ва ора ёпмалари бинонинг 
ичини вертикал ва горизонтал нагрузкаларни қабул қила оладиган фазовий 
ўзгармас ячейкаларга ажратади. Каркассиз бино етарли даражада турғун ва 
фазовий бикр бўлади. 
Каркасли биноларнинг фазовий бикрлиги қуйидагилар орқали 
таъминланади: 
- бир қаватли биноларнинг ўзгармайдиган геометрик система ҳосил 
қилувчи кўндаланг рамаларининг биргаликда ишлаши; 
- кўп қаватли биноларда ўзгармас геометрик система ҳосил қиладиган 
ўзаро бириктирилган устунлар, тўсинлар ва ора ёпмаларнинг биргаликда 
ишлаши; 

---

23 
- каркас устунлари орасига вертикал кашаклар ёки бикрлик деворлари 
ўрнатиш; 
- 
зина катаклари ва лифт шахталари деворларини каркас 
конструксияларига бириктириш; 
- қаватлараро ора ёпмаларга (устунлар орасига) бикр плиталар ўрнатиш; 
- каркас элементлари орасидаги чок ва тугунларни бир-бирига 
мустаҳкам бириктириш. 
Ярим каркасли биноларнинг фазовий бикрлигини устунларнинг ички 
томони билан деворларга маҳкам бириктирилган қаватлараро ора ёпмалар 
таъминлайди. 
2.6-расм. Ярим каркасли бинонинг конструктив схемалари: 
а – тўсинлар бўйлама ётқизилган; 
б – тўсинлар кўндаланг ётқизилган; 
в – тўсинсиз вариант; 
1 – устун пойдевори; 
2 – устун; 
3 – лентасимон пойдевор; 
4 – қаватлараро ора ёпма панели; 
5 – кўтариб турувчи ташқи девор; 

---

24 
6 – тўсин.