Резисторлар, уларнинг турлари ва параметрларини хисоблаш

Резисторлар, уларнинг турлари ва параметрларини хисоблаш.


Ўзгармас ток занжирларидаги қаршиликни ўлчаш. Шартли равишда уч турга бўлиниши мумкин. Кичик (10 Ом гача) қаршиликлар, ўртача (110⁵ гача) қаршиликлар ва катта (10⁵ Ом дан юқори) қаршиликларни ўлчаш. Кичик ва ўртача қаршиликларни ўлчаш учун амперметр – волpтметр усули, омметрлар ва турли компенсацион усуллардан фойдаланиш мумкин. Катта қаршиликларни ўлчашда мегаомметр ва тераомметрлардан фойдаланиш мумкин. 11.3 – расм, а ва б да амперметр ва волpтметрларни икки хил усул билан уланиш схемалари берилган. Схемаларни Кирхгоф қонунлари ёрдамида анализ қилиш шуни кўрсатадики, кичик қаршиликларни аниқроқ ўлчаш 11.3, а схемада амалга оширилади. Ўрта ва катта қаршиликлар учун эса 11.3, б дан фойдаланиш мумкин. Қаршилик қуйидаги формула билан аниқланади


, (11.5)


ва - асбобларнинг кўрсатиши.
Омметр магнитоэлетрик системадаги асбоб бўлиб, шкаласи Ом ларда бўлинмаларга бўлинган (). Омметрдан амалиётда фойдаланиш қулай, лекин хатоликлари катта (аниқлик даражаси 2,5). Бунга сабаб шкаланинг нотекислиги ва манба кучланишининг бир хилда эмаслигидир. Катта қаршиликларни ўлчашда логометрик мегаомметрлардан фойдаланилади. Уларнинг таркибида ўзгармас ток генераторлари бўлиб, улар қўлда ҳаракатга келтирилади. Генераторнинг кучланиши 5001000 В гача етади. 10⁹ Ом дан юқори қаршиликларни ўлчаш учун электрон асбоблар - тераомметрлардан фойдаланилади.
Қаршиликларни юқорироқ аниқликда ўлчаш учун кўприк схемалардан фойдаланилади. 11.9 – расмда кўрсатилган бир якка кўприк схемаси тўртта елка ва иккита диагоналга эга. Битта елкага ўлчанаётган қаршилик уланади. Қолган учта елкага намунавий қаршиликлар уланади. Битта диагоналга манба уланса, иккинчисига нолp индикатор уланади. Кўприкнинг мувозанат ҳолатида:


(11.6)

нол индикатор нолни кўрсатади. Бундан:

Индуктивлик L, ўзаро индуктивлик М ва сиғим С ни ўлчаш учун, тўғридан тўғри ўлчаш ёки таққослаш асбобларидан фойдаланиш мумкин.