Gulyamov saidahror saidahmedovich raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari

Microsoft
va
The Future Laboratory
kompaniyalari tahliliga muvofiq, hozirgi 
maktab o‘quvchilari va talabalarning 65%i hozircha mavjud bo‘lmagan 
lavozimlarni egallaydi. Mutaxassislarning bashoratlariga ko‘ra, 2025 yillga kelib, 
virtual yashash muhiti dizaynerlari, robototexnika bo‘yicha mutaxassislar,
advokatlar, frilanserda ishlaydiganlar va bioxakerlarga talab eng yuqori bo‘ladi. 
The
FutureLaboratory
muharriri 
Stiv 
Tuzning 
qayd 
etishicha, 
kelajak 
mutaxassislari birdaniga bir nechta ko‘nikmaga ega bo‘lishlari muhim
14
. Bandlik 
sohasidagi o‘zgarishlarga jiddiy ta’sir hamda texnologiya, demografik va ijtimoiy-
iqtisodiy muammolar, shuningdek, kadrlar tayyorlash zaruriy ta’lim tarmoqlarini 
yo‘lga qo‘yishda sektorlararo hamkorlikning roli qayd etiladi. Yaqin yillarda bu 
masalalarni oldinroq ko‘ra bilmaslik va hal qilmaslik juda katta iqtisodiy va 
ijtimoiy harajatlarga olib kelishi mumkin. Bularning barchasiyangi ko‘nikmalarga 
ega bo‘lgan, zamonaviy rivojlanish strategiyalariga va zamonaviy texnologik 
inqilob trendlariga mos keladigan kadrlar tayyorlash kompleksli strategiyasi 
haqidagi masalani ko‘ndalang qo‘yadi.Agar barcha asosiy ta’lim pog‘onalari 
tushunarli va odatiy bo‘lsa, elementar tayyorgarlik talab qiladigan pog‘ona izoh 
berishni talab qiladi. Taxmin qilinadiki, bu darajada asosiy tayyorgarlik toifasi 
aholining kam 
ta’minlangan 
qismi 
(pensionerlar 
va 
boshqaijtimoiy 
14
Российские специалисты назвали профессии будущего http://tass.ru/plus-one/4572666; 

---

76 
himoyalanmagan qatlamlar) tashkil qiladi, shu sababli, uni milliy darajada tashkil 
qilinadigan ijtimoiy rivojlanish va raqamli maorif Markazlari negizida byudjet 
asosida tashkil qilish to‘g‘ri bo‘lardi.Ta’kidlash joizki, aholining barcha 
qatlamlarini qamrab oladigan barcha tayyorgarlik pog‘onalari bir xilda muhim 
ahamiyat kasb etadi, chunki barcha zamonlarda taraqqiyotning asosiy ko‘rsatkichi 
jamiyatda texnologik yangiliklarni qabul qiluvchi inson guruhlari borligi 
hisoblanadi. 
Iste’molchilar, 
birinchi 
navbatda, 
fuqarolarning 
raqamli 
texnologiyalardan foydalanishdan oladigan uzoq muddatli afzalliklarni tushunishi 
va shaxslarning uni idrok qilishi asosiy ahamiyatga ega.Raqamli texnologiyalardan 
kengroq foydalanish uchun qaysi ko’nikmalar kerakligi haqida eng oddiy fikr bu 
quyidagi uchta yo‘nalish haqidagi taxmin bo‘lishi mumkin: 

dasturlash, amaliy dasturlar ishlab chiqish va tarmoqlarni boshqarish 
uchun IT sohasidagi mutaxassislar ko‘nikmalari va kasbiy maqsadlar 
uchun ITdan foydalanishning umumiy ko‘nikmalari; 

IT dan ishda foydalanish bilan bog‘liq yangi vazifalarni bajarish uchun 
qo‘shimcha IT ko‘nikmalari, masalan: axborotni qayta ishlash, o‘zini-
o‘zi yo‘naltirish, muammolarni hal qilish va kommunikatsiya; 

raqamli savodxonlik ko‘nikmalari, shuningdek, barcha odamlar 
tomonidan kundalik hayotda raqamli texnologiyalardan samarali 
foydalanishni ta’minlash uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lgan 
ijtimoiy va emotsional ko‘nikmalar. 
O‘zbekiston 
Respublikasi 
Davlat 
statistika 
qo‘mitasi 
tomonidan 
o‘tkaziladigan 
axborot 
texnologiyalari 
va 
axborot-telekommunikatsiya 
tarmoqlaridan foydalanish masalalari bo‘yicha aholini tadqiq etish shuni 
ko‘rsatadiki, eng tarqalgan kon’yunktura ko‘nikmalari matnli muharrir bilan 
ishlash (respondentlarning 42%i qo‘llagan), kompyuter va periferiya qurilmalari 
o‘rtasida fayl uzatish (29%), elektron jadvallar bilan ishlash (23%) deb topilgan. 
Dasturiy ta’minot konfiguratsiyasi sozlamalari yoki parametrlarni o‘gartirishga 
qodir bo‘lgan «rivojlangan» foydalanuvchilar 3%dan ham oshmaydi, xuddi 
shunday ko‘rsatkich operatsion tizim o‘rnatish va qayta o‘rnatish ko‘nikmalariga 

---

77 
ega bo‘lgan shaxslarga ham ta’alluqli. Dasturlash tilidan foydalangan holda 
mustaqil ravishda dasturiy ta’minot yozish ko‘rib chiqilayotgan aholi guruhida 
faqat 
1% 
aholining 
qo‘lidan keladi, xolos. Shuningdek, internetdan 
foydalanuvchilar tarmoqda axborot qidirish va muloqot qilish borasida yaxshi 
ko‘nikmalarga ega ekanligi, bulutli omborlardan foydalanishi qayd qilinadi. U yoki 
bu ko‘nikmalarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malaka oshirishning qaysi 
darajalarida takomillashtirish kerak degan savol ham tug‘iladi. Masalani to‘liq 
yoritib berishga da’vogarlik qilmagan holda, bahs-munozalar maqsadlarida IT 
muayyan sohasida kutilgan ko‘nikmalar va chuqur bilimga egalik ko‘rsatilgan 
holda raqamli tayyorlash darajasi va o‘qitish shakllarini quyidagi jadvalda ajratib 
ko‘rsatamiz (bizning fikrimizcha):