Махсус таълим вазирлиги

Номоддий активлар ҳисобининг вазифалари ва уларни баҳолаш 
Номоддий активлар 
- хўжалик юритувчи 
субъектларга хўжалик фаолиятида фойдала-
ниш ѐки бошқариш, узоқ вақт (бир йилдан 
ортиқ) мобайнида фойдаланиш учун мўлжал-
ланган моддий хусусиятга эга бўлмаган мол-
мулк объектларидир. 
Номоддий активларнинг ҳисобга
 
олиниши молиявий ҳисобот-
ларни тузувчи хўжалик юритувчи субъектлар учун жуда муҳим 
аҳамиятга эга. Уни юритиш тартиби 
“Номоддий активлар
‖ номли 7-
сон БҲМСда акс
 
эттирилган.
Мазкур БҲМСда номоддий активлар, активни тан олиниш пайти 
ва номоддий активларнинг ҳисобга олиниш тартиби тушунчасининг 
аниқ таърифи баѐн қилинган. 
Ноу-хау
-ишлаб чиқариш хўжалик фаолияти жараѐнида фойда 
келтирувчи янги технологиядир. 
Ноу-хау хўжалик юритувчи субъект таъсисчилари келишувида 
аниқланган қиймат бўйича хўжалик юритувчи субъект устав капита-
лига улуш ҳисобида таъсисчилар киритиши ҳам мумкин. 
Ташкилий харажатлар, хўжалик юритувчи субъектни ташкил 
қилиш давомида вужудга келади, хўжалик юритувчи субъект ҳар бир 
иштирокчиси фаолиятнинг бошланғич давридаги ташкилий харажат-
лар ва йўқотишлардан ташқари, маслаҳатчилар хизматлари, реклама 
тадбирлари, ҳужжатларни тайѐрлаш, рўйхатга олиш ва харажатлар-

---

139 
дан иборат бўлади.
 
Патент
- бу юридик жиҳатдан тан олинган ва рўйхатга олинган 
мутлақ ҳуқуқдир. Патентга тегишли ҳуқуқ унинг эгасига ташқаридан 
бошқа шахслар аралашмаслиги шарти билан буюмдан ѐки ғоядан 
фойдаланиш, уларни ишлаб чиқариш, сотиш ва назорат қилиш 
имконини беради. 
Патентнинг тегишли органлар томонидан рўйхатдан ўтказилиши 
унинг ҳимояланишига кафолат бермайди. Ушбу ҳуқуқлар судда 
мувофаққият билан ҳимояланмагунига қадар рақобатбардош бўла
олмайди. Шунингдек, судда ҳуқуқ ҳимоя қилиниши билан боғлиқ 
барча харажатларни патент баҳосининг бир қисми сифатида капитал-
лаштириш лозимлиги тўғрисида умумий келишув мавжуд. 
Мабодо, суд жараѐнида ютқазилса, у билан боғлиқ харажатлар 
ҳам, амортизация қилинмаган патент қиймати ҳам ҳисобдан чиқари-
лади