Махсус таълим вазирлиги

асосий 
ҳужжатлар рўйхати 
 
Бухгалтерия ҳисоби 
тўғрисида қонун 
Харажатларнинг 
таркиби тўғрисидаги 
низом 
Давлат бюджети би-
лан корхона ўртасида 
солиқлар бўйича амал-
га ошириладиган му-
носабатларни тартибга 
солувчи қонунлар ва 
бошқа молиявий қо-
нунлар 
Бухгалтерия ҳисоби 
ва ҳисоботи 
тўғрисидаги низом 
Асосий фондларга 
амортизация 
ҳисоблаш 
тўғрисидаги низом 
Акциялар бўйича тў-
ланадиган дивиденд-
лар ва облигациялар 
бўйича тўланадиган 
процентлар тўғриси-
даги низом 
Бухгалтерия 
ҳисобининг счѐтлар 
режаси 
Жадаллаштирилган 
амортизация 
ажратмалари 
тўғрисидаги кўрсатма 
Асосий воситалар, то-
вар-моддий қиймат-
лар, пул маблағлари 
ва ҳисоб-китобларни 
инвентаризация 
қи-
лиш тартиби тўғри-
сида молия вазирли-
гининг махсус хати 
Йиллик ва чораклик 
бухгалтерия 
ҳисоботларини тузиш 
тўғрисидаги низом 
Кичик корхоналарда 
бухгалтерия ҳисобини 
ташкил қилиш 
тўғрисидаги кўрсатма 
Бухгалтерия ҳисобида 
ҳужжатлар ва ҳуж-
жатлар айланиши тўғ-
рисидаги низом 
 
 
 
 

---

8 
Корхоналарда ҳисоб юритиш сиѐсатини шакллантиришга жуда 
кўп омиллар таъсир қилади. Улардан асосий омиллар сифатида 
қуйидагиларни келтириш мумкин: 
Мулк шакллари ва 
уларнинг ташкилий 
ҳуқуқий асослари 
(акционерлик 
жамияти, жамоа 
корхоналари ва 
ҳоказолар) 
Баҳо сиѐсатини 
юритишдаги 
мустақиллик 
Корхонанинг 
иқтисодий ва 
ҳуқуқий
информациялар 
билан таъминлаш 
даражаси 
Халқ хўжалигининг 
қайси тармоққа 
мансублиги (қишлоқ 
хўжалиги, саноат, 
савдо ва ҳоказо) 
Корхонанинг 
бошқарув фаолиятида 
компьютерлардан 
фойдаланиш 
даражаси 
Хўжалик, солиқ, 
бухгалтерия 
тўғрисидаги 
қонунларнинг аҳволи 
ва информация 
даражаси 
Солиққа тортиш 
системаси билан 
ўзаро боғлиқлиги 
Молия хўжалик 
фаолиятини 
ривожлантириш 
стратегияси 
Бухгалтериянинг 
малакаси, корхона 
раҳбарларининг 
иқтисодий 
тежамкорлиги, 
ташаббускорлиги, 
моддий 
рағбатлантириш 
системалари 
Ҳисоб юритиш сиѐсати олдига қатор талаблар ҳам қўйиладики, 
улардан қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: 
Корхонада ҳисоб сиѐсати ягона 
бўлиши зарур 
Хўжалик фаолиятига тегишли 
фактлар ўша ҳисоб даврида акс 
эттирилиши зарур 
Корхона ҳар бир аниқ масалага 
нисбатан бухгалтерия ҳисобида 
битта усул қўллаши зарур 
Ҳисоб юритиш сиѐсати 
белгиланган тартибда 
расмийлаштирилиши 
зарур(буйруқ, фармойиш ва 
ҳоказо) 

---

9 
Ҳисоб сиѐсатида қуйидаги масалалар ўз аксини топади: 
I. Ташкилий - техник масалалар 
- ҳужжатлар айланиш қоидалари ва режа - графиги; 
- ички ҳисобот (таркиби, шакллари, даврийлиги, тузиш ва тақдим 
қилиш муддатлари, фойдаланувчилар); 
- ички назорат тизими (ички аудит хизмати, мутахассис, шахсан 
раҳбарнинг ўзи, тафтиш комиссияси); 
- бухгалтерия (ѐки молия-ҳисоб маркази) тўғрисидаги Низом ва 
бухгалтерия ѐки молия ҳисоб маркази(МҲМ) ходимларининг хизмат 
вазифалари тақсимоти; 
- инвентаризация ўтказиш тартиби.
II. Услубий масалалар 
- материаллар ҳақиқий сарфининг нормадан четга чиқишини 
назорат қилиш усуллари; 
- умум ишлаб чиқариш харажатлари ва бошқа билвосита 
харажатларни тақсимлаш тартиби; 
- давр сарфларини ҳисобдан чиқариш тартиби; 
- тугалланмаган ишлаб чиқаришни аниқлаш.
III. Солиққа оид масалалар 
- алоҳида ҳисоб юритишни ташкил этиш тартиби (фаолият 
турлари бўйича, сотилган товарлар бўйича, ҳар хил ставкаларда ҚҚС 
солинадиган, ҚҚС солинмайдиган ва ҳоказо); 
- ижтимоий соҳа объектларини алоҳида ҳисобга олишни ташкил 
этиш (мулклар имтиѐз берилган ва имтиѐз берилмаган ишлаб 
чиқаришларда бирга қўшиб ишлатилган ҳолларда мулк солиғи 
бўйича имтиѐзга ҳуқуқ олиш учун).