Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

лимотнинг ривожланиши тарихида энг қадимийларидан бири
деб ҳисоблаш мумкин. Унинг моҳиятини турлича талқин қилиш
фаннинг ривожланиши ва муаллифларнинг бундай нутқ бузи-
лишларига қандай нуқтаи назардан ёндашганликлари ва ёнда-
шаётганлиги даражаси билан боғлиқдир.
^Қадимги даврларда дудуқланишни кўпроқ бош мияда иам-
ликнинг тўпланиб қолиши (Гиппократ) ёки артикуляцион аппа-
рат қисмларининг ўзаро нотўғри муносабати (Аристотель) би-
лан боғлиқ ҳолдаги касаллик деб қарашган.дДудуқланиш пай-
тида нутқ аппаратининг марказий еки переферик (снртқи)
бўлимларида бузилиш бўлиши мумкинлигини Гален, Цельс ва
Ибн Сино эътироф этдилар.
XVII—XVIII асрлар арафасида дудуқланишни ташқи нутқ
аппаратининг етилмаганлиги оқибати сифатида талқин этишга
уринишганди. Масалан, Санторимининг таъкидлашича, дудуқ-
ланиш қаттиқ танглайнинг ёрилган пайтида вужудга келади ва
гўё шу ёриқ орқали тилга суюқлик тушади ҳамда нутқни қи-
йинлаштиради. Вутцер эса буни пастки жағнинг нотўғри чуқур-
лашуви ва унда кичик тилча борлиги билан; Эрве-де-Шегуан —
тил узунлиги ва оғиз бўшлиғининг ҳажми 
орасидаги ўзара
муносабат ёки унинг калта юганчага ниҳо'ятда зич ёпишиб ту-
риши билан боғлиқ ҳолда тушунтирди.
Бошқа тадқиқотчилар дудуқланишни нутқ аъзолари ҳара-
катларининг бузилиши: овоз ковагининг ғайриихтиёрий. ёпи-
лиши (Арнот, Шультесс); ҳаддан ташқари тез нафас чиқариш
(Беккераль); мускулларнинг тилни 
оғиз бўшлиғида ушлаб
қоладиган даражада спазматик қисқариши (Итар, Ли, Диф-
фенбах); тафаккур ва нутқ жараёнининг номувофиқлиги (Блю-
ме); киши иродасининг нутқ ҳаракати механизми мускулларн
кучига таъсир этадиган даражада мукаммал эмаслиги (Мер-