Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

(«м»
товуши) очиқ ва ёпиқ бўғинларда 
«у», «о», «а», «и»
унли то- 
вуш лари билан бирлаш тирилади.
«М ўраш» оғизни ёпиқ ҳолда сақл аб нафас чиқариш да, қисқа, 
секин, олдин паст овозда, тилни тинч ҳолатда сақл аб ам ал га 
оширилади. Товуш зўриқишсиз, қуйи ноталарда ҳосил бўлиши 
керак. Товуш юмшоқ атакада, яъни ун пайчалари чиқаётган 
ҳаво овоз тешиги орқали ўтишдан илгари эмас, балки шу ўтиш 
билзн бир вақтд а ёки ундан кейин биргалаш иш и керак.
Овоз ҳосил қилишда, 
«м»
товушини талаф ф уз қилиш да овоз- 
•нинг эркин чиқишига м уваф ф ақ бўлиш керак. Овоз кучини ва 
овоз ж арангини ошириш учун ҳосил қилинган 
«м»
товуш ига 
«у»
унли товушни қўшиб, наф ас чиқариш пайтида 
«му»
очиқ 
бўғинини тал аф ф у з қилиш керак. Ч унки 
унли товуши бир 
қатор ўзига хос хусусиятларга эга:
а) 
«м»
товушни кўп м арталаб тал аф ф у з қилиш натиж асида 
ун пайчаларининг активлиги ошади, шунинг учун 
«му»
бўғини- 
ни талаф ф уз қнлиш боланинг овоз аппарати учун қийинчилик 
туғдирмайди;
б) 
«у»
товушни талаф ф уз қилиш да бўғиз бирмуича қуйи ҳо- 
л атд а бўлади. Бу ҳолда ҳиқилдоқ узайган ҳолатда бўлади ва 
бу талаф ф уз учун қулайлик яратади. А гар бўғиз юқори ҳолат- 
д а бўлганда, овоз тембри хириллаган бўлар эди. Бўғизнинг 
қуйи ҳолатда бўлиши ун пайчаларининг кам энергия сарф л аб, 
яхш ироқ акустик сам ара берган ҳолда ишлашни таъм инлайди;
в) 
«у»
товушини талаф ф уз қилиш да л абл ар олдинга чўччай- 
тирилган бўлиб, бу товуш ҳосил бўлиши учун қулайлик яра- 
тади;
г) 
«у»
товуши 
«а», «о»
унли товуш ларидан шу билан ф ар қ 
қиладики, бу товушни талаф ф уз қилиш да ҳаво оқими тор, куч- 
ли, совуқ бўлади, бу эса овоз кучини оширади;
д)