Avtomatik boshqarish va rostlash nazariyasi asoslari

4.5. Struktura sxemalarini o‘zgartirish
Zvenolami o‘zaro ulanishi tartibi murakkab boigan sxemalami 
soddalashtirish uchun struktura sxemalarini o'zgartirish qoidalaridan
73
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

foydalanish zarur. Bular qatoriga ketma-ket va parallel ulangan zvenolar 
gruppalarini hamda teskari bog‘lanishli zvenoni bitta ekvivalent zveno 
bilan almashtirish qoidalari kiradi [3, 4].
Bundan tashqari ta’sirlami va tarmoqlar tugunini bir 
nuqtadan 
ikkinchi nuqtaga ko'chirish qoidalari qo‘llaniladi(4.27-rasm). Summator 
o‘ng tomonga ko‘chirilganda, sakrab o‘tilgan zveno uzatish fimksiyasi 
ekvivalent qo‘shimcha zveno sifatida sistemaga kiritiladi, chap tomonga 
ko‘chirishda esa o'tilgan zveno uzatish funksiyasiga teskari bo‘lgan 
uzatish funksiyali qo‘shimcha zveno sxemaga kiritiladi.
z
±
Wi —
>
4.27-rasm.
Signal olish tuguni o‘ngga ko‘chirilganda, teskari uzatish fiinksiyali
(
t
^—) zveno qo‘shiladi, agar bu tugun chapga ko‘chirilsa, uning 
"2
teskarisi, ya’ni qo‘shimcha ravishda uzatish funksiyasi 
Wx
bo'lgan zveno 
ulanishi lozim bo‘ladi.
Bu qoidalami ishlab chiqishda sistemadagi signallar bo‘yicha 
umumiy balansni saqlab qolish asosiy mezon sifatida kiritilgan.
0
‘zgartirishlami amalga oshirishdan asosiy maqsad ko‘p strukturali 
sxemani konturlari o‘zaro kesishmaydigan sxema ko‘rinishiga keltirish 
va so‘ngra u bir konturli ekvivalent zveno bilan almashtirilishi mumkin. 
Natijada berilgan sistema boshlang‘ich sxema ko'rinishiga keltiriladi.
74
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Har qanday bir bog'lanishli rostlash sistemasini yuqorida ko‘rilgan 
o‘zgartirish qoidalari yordamida birlik teskari bog‘lanishli bir konturli 
sxema bilan almashtirish mumkin (4.28 - rasm).
Avtomatik boshqarish sistemasini navbatdagi tahlili shu tartibda 
amalga oshiriladi va adabiyotlardagi hisobiy nomogrammalar faqat shu 
sxemaga mos keladi [3-7].
Berilgan bir konturli sxema uchun berilgan va toydiruvchi ta'sirlar 
bo‘yicha uzatish fiinksiyalari topilishi mumkin. Har ikkala holda 
ta’siming qo'yilish nuqtasi va asosiy signal yo‘nalishida chiqishgacha 
joylashgan zvenolar hisobga olinishi lozim.