I. H. Hamdamov, S. A. Abilova hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

Quruqlikdagi yer o sti va yer usti suvlari. 
Q u ru q lik d a 85 m ln . k m kub 
suv (y e r o sti su v lari, d o im iy q o r va m u z lik la r, d a ry o va k o 'l suvlari 
h a m d a b o tq o q lik d ag i su v lar va b o sh q alar) bor.
Y er osti suvlari Y e r p o 's ti q a tla m la ri ic h id a b o 'lg a n h a m m a suvlar 
y e r osti suvlari deyiladi. U la r q a ttiq (m u z ), b u g ' h a m d a suyuq h o la td a
b o 'lish i m u m k in .
Y e r osti su v la rin in g h a jm i 6 0 ,0 m ln . k m kub. Y er osti suvlari y e r 
yuzasidagi (d a ry o , k o 'l, b o tq o q lik ) su v la rid a n , y o g 'in la rd a n , havodagi 
suv b u g 'la rin in g y e r ic h ig a y o riq la r o rq ali kirib q u y u q la sh ib , s o 'n g r a
suvga ay la n ish id a n hosil b o 'la d i.
B u n d ay y o 'l b ilan vujudga kelgan y er osti suvlarini vad o z ( lo tin c h a
v o d o z “ s a y o z ” d e m a k d ir) y u za d ag i su v lar d eyiladi. V ad o z su v la r y e r 
y u zasiga y a q in b o 'la d i v a g ru n t suvlar d eb h a m aytiladi. Y e r osti su v lari­
n in g b ir qism i m a g m a d a n ajralib c h iq q a n suv b u g 'la rin in g a s ta -s e k in
y uqoriga k o 'ta rilib sov ish id an hosil b o 'la d i. Bu y o 'l b ilan vujudga kelgan 
y er osti suvlari yuvenil suvlar deyiladi.
50

---

Y e r usti va y o g ‘in su v lar y erg a singib, tu p ro q q a tla m id a n q u m v a m ay- 
d a yirik s h a g 'a lla r o ra sid a n b e m alo l o ‘tib k etad i. B u n d ay q a tla m la r suv 
o 'tk a z a d ig a n q a tla m la r d eb ataladi. B a’za n suv gilli q atlam g a yetib b o rg ach , 
to 'x ta b q o la d i. C h u n k i gil suvni deyarli o ‘tk a z m a y d i. S uv o ‘tm a y t o ‘xtab 
qoladigan q atlam lar suv o 'tkazm aydigan q atlam lar deyiladi. G ra n it, qu m to sh , 
gilli sla n e tsla rd a n ta rk ib to p g a n q a tla m la r suv o ‘tk a z m a y d i. Y er osti suvlari 
suv o 'tk a z m a y d ig a n q a tla m g a y e tg a n d a t o ‘p la n ib suvli q a tla m n i vujudga 
keltiradi.