Тошкент ахборот технологиялари университети карши филиали ижтимоий-гуманитар фанлар кафедраси Х. Ж. Рузиев «Иқтисодиёт назарияси»

Бу моделнинг асосий тамойиллари - яъни, иқтисодни сиёсатдан холи қилиш,
давлатнинг бош ислоҳотчи бўлиши, қонун устуворлиги, кучли ижтимоий сиёсат,
ислоҳотларни тадрижий асосда босқичма- босқич амалга ошириш принциплари
барчамизга яхши аён.
Таъкидлаш жоизки, бугун ҳаётда ўзини тўлиқ оқлаган бу моделнинг негизида
авваламбор ҳаётга реалистик қараш, прагматик ёндашув мужассам, десак, айни ҳақиқат
бўлади. Ёш давлатимиз мураккаб синов кунларини бошидан кечираётган бир пайтда,
қанчалик қийин бўлмасин, биз фақат ўз куч ва имкониятларимизга таяниб ва суяниб иш
тутишга мажбур бўлдик. Ана шундай вазиятда кўплаб ўткир ва кескин саволларга жавоб
излаш ва топишга тўғри келди. Масалан, қайси давлат бизга қанча ва қандай шартлар билан
сармоя ва қарз беради? Қарз берган давлатларнинг сиёсий шартлари бўлмайдими? Бировдан
қарз олиб, кейин унинг сиртмоғига тушиб қолмаймизми? Олган қарз-кредитларимиз
буйнимизда оғир юк бўлиб қолиб кетмайдими?

---

192
Қарз олиш осон, бу ҳаммамизга маълум, лекин уни бир кун келиб тўлаш ҳам керак.
Биз фақатгина бугунги кунни эмас, балки эртамизни, келажак авлодларни ҳам ўйлашимиз
керак. Биз ҳозир хато қилиб қўйсак, фарзандларимиз келажакда қоқилиб қолишини ҳисобга
олмасак, бу катта гуноҳ бўлади. Бугун, орадан неча йиллар ўтганидан кейин ўзига хос
миллий тараққиёт йўлини танлаган дастлабки даврни кўз олдимизга келтирадиган бўлсак,
бизнинг ислоҳотлар сиёсатимизда маънавий мезонлар доимо ҳал қилувчи омил бўлиб
келаётгани янада яққол аён бўлади. Ўша пайтда собиқ иттифоқ ҳудудидаги айрим
мамлакатларда "шок терапияси" деган усул билан бир сакраб бозор иқтисодиётига ўтиш ёки
алоҳида бир давлатда "демократия оролчаси" барпо этиш ҳақида қанча-қанча шов-шувлар
кўтарилган эди. Бугун табиий савол туғилади: қани ўша даъволарнинг амалий натижаси?
Қани ўша бутун- бутун халқлар ва мамлакатларга мисли кўрилмаган бахтли ҳаёт,
фаровонлик ваъда қилган зотлар!
Ўша пайтда собиқ совет ҳудудида эндигина мустақилликка эришган ёш давлатларга
нисбатан айрим қудратли мамлакатлар ва сиёсий марказларнинг манфаатларига жавоб
берадиган ана шундай таги пуч тавсияларни таклиф қилиш, уларни турли йўллар билан
жорий этишга унириш ҳаракатлари ниҳоятда кучайган эди. Бундай кескин бир шароитда
яккаю ягона тўғри йўлни адашмай танлаб олиш ва уни ҳар қандай хуружлардан қатъият
билан ҳимоя қилиш осон эмас эди. Биз ўшанда четдаги "маслаҳатчи"ларнинг "доно
кенгашларидан" эмас, балки халқимизнинг хоҳиш-иродаси, юртимиздаги ҳақиқий вазиятдан
келиб чиққан ҳолда оғир-вазминлик билан, ҳар томонлама чуқур ўйлаб сиёсат олиб бордик.
Албатта, мураккаб ўтиш даврида бошқа кўпгина муҳим вазифалар қатори,
халқимизнинг бугунги ва эртанги ҳаёти, унинг маънавий оламига зарар етишига, ижтимоий
адолат тамойилларининг бузилишига, жумладан, аҳолининг бир қисми ўта бойиб, аксарияти
ўта қашшоқликка юз тутишига йўл қўймаслик масаласи ҳам доимо
диққат-этиборимиз марказида турди. Аслида, ҳар қандай ислоҳотнинг энг муҳим самараси
аввало халқнинг маънавий-руҳий қарашларидаги янгиланиш жараёнлари, унинг онгу
тафаккурининг юксалиши, мамлакатда юз бераётган ўзгаришлар унинг ҳаётига, тақдирига
дахлдор бўлганини чуқур ҳис қилиши ва шундан хулоса чиқариши билан белгиланади. Биз
амалга оширилаётган ислоҳотларимизда ана шундай натижаларга эришиш учун барча
ўзгариш ва янгиланишларнинг марказига инсон ва унинг манфаатларини қўйдик. Шунинг
учун ҳам бугунги кунда ана шу жараёнларнинг моҳиятида