Боҳодир эшов

асосий 
бошқарувчилик вазифалари
раҳбарлик, мувофиқлаштириш, ташкил 
этиш, назорат, социумни сақлаш ва ривожлантириш мақсадида қарорлар 
қабул қилиш, унинг тузилиши ва фаолиятини тартибга келтириш, 
фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш, уларнинг ҳар томонлама фаолият 
кўрсатиши учун қўлай шароитлар яратишдан иборат.
Давлат ўзининг таркибий тузилиши ва алоқаларига кўра кўптизим-
лилик хусусиятига эга. Бу тизимда кўплаб давлат идоралари ва бошқа 
тузилмалар, кўп сонли мансабдор шахслар ва бошқа хизматчилар, 
миллионлаб кишилар ишга солинади. Давлат бошқарувида қуйидаги 
тизимлар алоҳида ажратиб кўрсатилади: 
1. Бошқарувчи тизим – давлат бошқаруви субъектини белгиловчи 
сифатида. 
2. Бошқариладиган тизим – бутун жамият ва унинг давлат таъсирига 
тортилган таркибий қисмлари бошқарув 
объектлари
сифатида. 
3. Ўзаро ҳамкорлик тизими – давлат ва жамиятнинг алоқаларини 
амалга оширадиган турли институтлар.
3. Ўзаро ҳамкорлик тизими – давлат ва жамиятнинг алоқаларини
амалга оширадиган турли институтлар. 

---

18 
Ҳокимиятнинг марказий идоралари ва минтақаларнинг ўзаро 
алоқалари хусусиятларига кўра бошқарувнинг субординацияли ва 
мувофиқлаштирувчи шакллари фарқланади. 
Мувофиқлаштирувчи 
бошқарув 
ҳокимиятнинг ягона марказий идораси билан бирга тўлиқ ѐки 
қисман мустақилликка эга бўлган жойлардаги идоралар ҳам мавжуд 
бўлган федерация ѐки конференция шаклида амалга оширилади. 
Субординацияли бошқарув
унитар давлатлар учун хос бўлган
жойлардаги ҳокимиятнинг марказга маъмурий бўйсуниши, қуйи 
бошқарув идораларига таъсир ўтказиш, юқори бошқарув идораларидан 
келадиган буйруқларга мажбуран бўйсундиришига асосланади. Мулк 
шаклларидан фойдаланиш мезонларига кўра, қуйидаги бошқарув
турлари: федерал бошқарув; минтақавий бошқарув; муниципал 
бошқарув; хусусий (корпоратив) бошқарув кабилар фарқланади. 
Бошқариладиган объектларга таъсир ўтказишга кўра, қуйидаги соҳа 
(фукционал) ва ҳудудлар бошқаруви мавжуд: 1) Соҳа бошқаруви 
марказдан то корхонагача бўйсуниш бўлишини назарда тутади. Бундай 
ҳолат тармоқда ягона техникавий сиѐсатни жорий этадган, тармоқ 
ичидаги ва тармоқлараро мувозанатни таъминлайдиган тармоқ 
вазирликлари орқали амалга оширилади. 2) Ҳудудий бошқарув ишлаб 
чиқаришни оқилона жойлаштириш, ихтисослашувни чуқурлаштириш 
ҳамда минтақаларни ҳар томонлама ривожлантириш, уларнинг 
иқтисодий ва ижтимоий даражасини тенглаштиришга қаратилади. 
Муваққат ҳаракат меъѐрларининг миқѐсига боғлиқ ҳолда бошқарув 
стратегик, тактик ва тезкор кўринишларга бўлинади.