Боҳодир эшов

 
Ижтимоий жараѐнлар ва бошқарувнинг пайдо бўлиш асослари 
 
 
 
Шунинг учун ҳам лотинча ―adminis-tratio‖ атамаси раҳбарлик 
қилишни (кимгадир, нимагадир), бошқарувни англатади. Бошқарув – 
тегишли ижтимоий аҳамиятга эга бўлган мақсадларга эришиш йўлида 
амалга ошириладиган фаолиятларни ўзида мужассам этади.
Ҳозирги кунда бошқарув нафис санъат, шафқатсиз мусобақа, юксак 
илм-фан билан баробар бўлиб, соҳа тадқиқотчиларининг фикрича, 
Ишлаб чиқариш ва 
ижтимоий меҳнат 
тақсимоти 
Деҳқончилик 
ишлари ва ишлаб 
чиқаришни ташкил 
қилиш 
Ижтимоий масалалар 
Ташқи ҳарбий 
босқинлардан 
ҳимояланиш 
Ҳарбий қуроллар 
ишлаб чиқариш 
Жамоалардаги ўзаро
алоқаларни тартибга
солиш ва мувофиқ-
лаштириш 
Жамоа 
хўжаликларида ер-
сувни тақсимлаш 
Қуролланган 
қўшинларни ташкил 
қилиш 
Жамоадаги урф-
одатларни бажариш 
Қурилиш ва 
ирригация ишлари 
Воҳалар ва туманлар 
ҳудудларидаги 
мудофаа ишлари 
Мунозарали 
масалаларни ҳал 
этиш 
Мол айирбошлаш, 
савдо-сотиқ 
алоқалари 
Жамоанинг ички ва ташқи 
муносабатларини бошқариб туриш 
зарурати 
Режалаштириш, ташкил қилиш, 
тартибга солиш ва назорат қилиш 
вазифалари

---

15 
замонавий бошқарув вазифалари тизими қуйидагича белгиланиши 
мумкин:
1. Ташкил этилган ташкилот (жамоа, бирлашма, идора ва ҳ.к.) 
раҳбари ва етакчиси сифатидаги фаолияти, аъзоларнинг бирлашуви. 
2. Ўзаро ҳамкорлик – мулоқотни йўлга қўйиш ва доимий мулоқот. 
3. Ахборотни қабул қилиш, саралаш ва тарқатиш. 
4. Янги технологияларни мунтазам жорий этиб бориш. 
5. Мавжуд заҳираларни тақсимлаш. 
6. Қоида бўзилишларининг олдини олиш ва кадрлар қунимсиз-
лигини бошқариш.
7. Мўзокаралар олиб бориш, шартномалар тузиш. 
8. Инновациялар ўтказиш, рақобатбардош лойиҳалар ишлаб 
чиқиш. 
9. Доимий режа асосида иш олиб бориш (режалаштириш). 
10. Ходимлар фаолиятини назорат қилиш ва уларни йўналтириш 
бўйича мутахассис амалга ошириши мумкин ва лозим бўлган 
вазифаларнинг барчаси эмас. Булардан ташқари, бошқарувчи реклама 
ишлари, қўшимча маблағлар ундириш, ташқи алоқалар (турли 
кўринишларда) ни йўлга қўйиш каби фаолият турлари билан ҳам
шуғулланишлари лозим бўлган вазифаларнннг барчаси эмас. Булардан 
ташқари, бошқарувчи реклама ишлари, қўшимча маблағлар ундириш,
ташқи алоқалар (турли кўринишларда) ни йўлга қўйиш каби фалият 
турлари билан ҳам шуғулланишлари лозим бўлади.
Тадқиқотчилар инсоннинг ҳаѐтнинг турли жабҳаларига таъсир 
кўрсатиш нуқтаи назаридан қуйидаги бошқарув турларини ажратиб
кўрсатадилар:
1. Ҳайвонот ва ўсимлик дунѐсига зарур шаклда таъсир кўрсатиш
йўлини танлаш билан боғлиқ бўлган