Кўчмас мулк иқтисодиёти

Ипотека кредити схемалари. 
Замонавий дунёда турар-жой ипотекасининг икки асосий схемаси вужудга келган. 
Улардан асосийларини батафсил кўриб чиқамиз:
1. Ипотека кредитлашнинг бир даражали схемаси (немисча модель).
Бу моделда 
кредитлаш схемасининг иккита умумий тури ажратилади: ипотека банклари ва ссуда-
омонат муассасалари орқали кредитор ва қарздорнинг алоқаси. Хизмат кўрсатувчи 
ташкилотларнинг сони минимал бўлади, қоида бўйича, бу фақат суғурта ташкилоти (12.9-
расм). Кредитлаш муддати 10 йилдан 12 йилгача. Кредитнинг барча ставкалари ва 
тўловлари аниқ белгиланган ва бир меъёрда. 
1– жамгариб борилувчи омонат; 2 – ипотека кредити; 3 – олди-сотди ёки пудрат шартномаси 
бўйича уй-жой учун тўловни амалга ошириш (хусусий ва қарзга олинган капитал); 4 – ипотека 
кредитини ва у бўйича фоизларни қайтариш; 5 – гаровга қўйилган мулк суғурта шартномаси 
бўйича суғурта мукофоти; 6 – қимматли қоғозларни сотишдан даромад (гаров хатлари); 7 – 
кимматли когозлар бўйича даромад (гаров хатлари) ва уларнитўлаш 
18.9-расм. Ипотека кредитининг бир даражали схемасида молиявий оқимлар 
ҳаракати тартиби
Бу моделни амалга оширишда шартномаларнинг қуйидаги асосий турларини тузиш 
кўзда тутилган:
қарз олувчи ва кредитор ўртасида – жамғариб бориладиган уй-жой омонати ҳақида 
шартнома, сўнгра, кредит шартномаси ва ипотека ҳақидаги шартнома;
қарздор ва суғурта компанияси орасида – гаровга қўйилган уй-жойни суғурталаш 
шартномаси;
қарздор ва сотувчи (қурувчи) ўртасида – уй-жойни сотиш-сотиб олиш шартномаси. 
Кредитларни ресурс билан таъминлаш муаммоси ипотека банклари томонидан 
қуйидаги тартибда ҳал қилинади: қисқа муддатли (фуқароларнинг депозит қўйилмалари, 
заёмлар, фуқаролар ҳисоб рақамидаги маблағлар) маблағлардан ташқари узоқ муддатли 
заёмлар, хусусий қимматли қоғозларни сотиш (облигациялар, сертификатлар ва бошқа 
берилган кредит билан таъминланган) ҳисобига олинадиган узоқ муддатли пул 
маблағлари ҳам жалб қилинади.