Universiteti arxitektura fakulteti

Qadaǵalaw sorawları 
1.
Qala jol transportı hám kóshe jol tarmaǵı degenimiz ne? 
2.
Qalalardıń kóshe-jol tarmaǵınıń rejeli quramına neler kiredi? 
3.
Kóshe hám jollardıń wazıypalarına neler kiredi? 
4.
Kóshe-jol tarmaǵı qala “karkası” nıń tiykarı sıpatında nelerdi kóriwimizge 
boladı? 
5.
Kóshe - jol tarmaǵı túyinleri qanday? 
6.
Qala maydanlarına qanday orınlar kiredi? 
7.
Mikrorayonda transport hám piyadalar háreketi arasındaǵı parqı qanday? 

---

63 
VII BAP. QALANÍŃ SÍRTQÍ TRANSPORTÍ 
7.1. Sırtqı transport túrleri 
Qalanıń sırtqı transportı jolawshılardı hám júklerdi uzaq, jergilikli hám qala 
átirapi arasında tasıwdı shólkemlestiriwge xizmet qıladı. Sırtqı transport tómendegi 
túrlerge bólinedi: 
-avtomobil

-temir jol

-suw (dárya, teńiz)

-hawa. 
Transport túrleriniń inshaatları hám dúzilmeleri: 
1) 
temir jol: temir jol liniyaları, kiriw jolları, stanciyalar;
2) 
avtomobil: avtomobil jolları, xizmet kórsetiw inshaatları; 
3) 
suw – transport uyımı: teńiz bándirgisi
hám oǵan jaqınlasıw orınları, dárya 
bandargoxi, tutqısh hám
bándirgige
jaqınlasıw orınları; 
4) 
hawa: aeroportlar, aerodromlar, aerovokzallar, vertolyot maydanshaları;
5) 
truba ótkeriw transportı tarmaǵı hám duzilmesi. 
Sırtqı transport obyektlerin áhmiyetli qala transport uyımın
shólkemlestiriwdiń 
ulıwma rejeli quramı menen baylanıstırıw lazım. Qala jerleriniń sırtqı transport 
obyektlerine ajıratıw tek ǵana qalanıń bas rejeli joybarı menen say tárizde ámelge 
asırıladı. Sonıń menen, túrli transportlardıń jolların qalanıń seliteb hám qurılǵan 
territoriyadan bóleklestiriw
transport jolları
kórinisinde jaylastırıw lazım.
Ulıwma temir jol tarmaǵınıń jańa sortlawshı bándirgilerin jańa qala xalqı 
punktlerinen sırtta, jańa texnik jolawshı bándirgilerin, zapastaǵı kóshirme quram 
kárxanaları, júk bándirgileri, konteyner maydanshaları hám júkler uzaq saqlanatuǵın 
janńa sklad imaratları – xalıq jaylasqan aymaq sırtında jaylastırıw lazım.
Xalıq jaylasqan territoriyalar ishinde bolǵan júk bándirgileri aymaǵında 
jaylasqan uzaq waqıt saqlanatuǵın taxlanbaytuǵın júkler skladları hám maydanshaları 
kommunal sklad zonalarına kóshiriliwi lazım. Temir jol, avtomobil hám hawa 
transportınıń jolawshı vokzalların xalıq punktleriniń orayı menen vokzallararalıq, 

---

64 
turaq-jay hám sanaat zonaları menen hám sırtqı avtomobil jolları menen transport 
baylanısların támiynlegen halda jaylastırıw kerek. Aeroportlarda jolawshı ótiwi jılına 
2 mlnnan asatuǵın qala xalqı punktlerinde, sonday-aq, jaylastırıw dizimleri 
oraylarında aeroportlar birlespesin payda etkende, aerovokzallar qurılısı kózde 
tutılıwı lazım. Iri hám júdı iri qalalar átirapları zonalarında tranzit poezdların ótkeriw 
ushın aylanba temir jollar kózde tutılıp, olarǵa ulıwma tarmaq áhmiyetindegi 
sortlawshı hám júk bándirgilerin jaylastırıw lazım.
Texnik-ekonomikalıq tiykarları bolǵanda temir jollardan qala ishi hám qala 
átirapındaǵı baylanıslardan paydalanıw kózde tutıladı.