Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Ha’lollik.
Ha‘lollik vijdon, adolat va burch kabi etikaning mezoniy 
tushunchalari bilan bogʻliq, insonning oʻzgacha munosabati oʻzicha 
munosabatidek sof, pokiza boʻlishini talab qilidigan axloqiy me‘yordir.
Insonni ma‘naviy, axloqiy jihatdan bezaydigan ajoyib fazilatlardan biri - 
ha‘lol, pokiza yashash, birovlarning xaqqiga zarracha boʻlsa-da xiyonat 
qilmaslikdan iboratdir. Ha‘lol bilan haromni farqlash, faqat oʻz mehnati 
evaziga tirikchilik qilish, harom-harishdan jirkanish, haromxoʻrlikni eng katta 
gunohi azim va axloqsizlik deb bilish - bular Sharq faylasuflarining eng 
muhim gʻoyalaridan boʻlib hisoblanadi.
 
Ha‘lollik 

insonning ichki va tashqi dunyosining birligi, soʻzi bilan 
hatti-harakati toʻgʻri kelishini, atrofdagi insonlarga ochiq koʻngil va samimiy 
munosabatini ifoda‘lovchi ma‘naviy-axloqiy fazilat.
 
Olimlar fikricha, ha‘lol va harom tushunchalariijtimoiy mazmunga ega. 
Ha‘lollik jamiyatning axloqiy me‘yorlariga ongli ravishda va ixtiyoriy amal 
qilishga undaydigan hodisadir. Ha‘lollik inson harakterining mohiyatidan 
kelib chiqib, insonning oʻz vazifasini vijdonan va ongli ravishda bajarishida 
namoyon boʻladi. Chin ma‘nodagi ha‘lollik va‘daga vafo qilish, soʻz bilan ish 
birligi demakdir. Soʻzining ustidan chiqmagan odam beburd, belafz odam 
hisoblanadi. Molu davlat peshona teri bilan, mehnat bilan topilsa ha‘loldir. 
Ha‘lollik rostgoʻylik, toʻgʻrilik, axloqiy poklik, samimiylik kabi insoniy 
fazilatlar majmuasidan iborat. Ha‘lollik 

haromning dushmani. Ha‘lol 
amallarga quyidagi fazilatlar kiradi: kasb-mehnat bilan tirikchilik qilish, 
ha‘lol rizq topish, yaxshi niyat qilish, yaxshi soʻzlash, yaxshi amallar qilish, 
omonat va qarzlarni oʻz vaqtida qaytarish, etimlarni kafillikka olish, 
vafodorlik, gunohni savob ishlar bilan yuvish, ehson va sadaqa qilish, 

---

467 
muhtojlarga qarz berish, yordam koʻrsatish, mehr-muruvvatli va oqibatli 
boʻlish va hoka‘zolar. 
Xizmat vazifasini ha‘lollik bilan bajarish barcha insonlar uchun zaruriy 
boʻlgan axloqiy talab hisoblanadi. Davlat xizmatchilari hatti – harakatlaridagi 
ha‘lollik ular xulqining toʻgʻriligi, soʻzida qat‘iyligi, sobitqadam boʻlishi va 
umrining oxirigacha oʻz prinsiplariga sodiq qolishida koʻrinadi. shuning 
uchun ham, ha‘lollik kishiga ulkan axloqiy qoniqish bagʻishlaydi.