Sportda matematika

Qism Qon - tomir tizimi 
Mashg‘ulot № 18 
Mavzu: «Yurak. Kichik qon aylanish tomirlari». 
 
 
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: 
1.
Yurak topografiyasi, tuzilishi va funksiyasini o‘rganish. 
2.
Yurakning o‘tqazuvchi tizimi xakida tushuncha. 
3.
Kichik qon aylanish doirasining umumiy xarakteristikasi. 
4.
 
Kichik qon aylanish doirasi tomirlarini aniqlash.
 
 
Mashgulot o‘tkazish natijasida talabalar quyidagilarni bilishi kerak: 
1.
Yurakning joylashishi, chegarali va sintopiyasi. 
2.
Yurakning tuzilishi. Bo‘lakchalar va qorinchalar. Klapanli apparat. 
3.
Yurak devorining tuzilishi. 
4.
Yurakning o‘tkazuvchi tizimi. 
5.
 
Kichik qon aylanish doirasi tomirlari.
 
Dars o‘tish natijasida qanday ko‘nikmalarga ega bo‘lish lozim:
Ko‘krak qafasi ochilgan murdada ko‘krak qafasida joylashgan a’zolarni aniqlash. 
1.
Yurak bo‘limlarini aniqlash uchun yurakni qo‘l kaftida to‘gri ushlash. 
2.
Odamda ko‘krak qafasining tashqi yuzasiga yurak chegaralari proeksiyasini aniqlash. 
3.
Bo‘shligi ochilgan yurakda chap va o‘ng bo‘lmachalarini, chap va o‘ng qorinchalari, o‘ng 
bo‘lmaga va o‘ng qorincha orasida joylashgan teshikda uch tavakali klapanni, chap bo‘lmaga va 
chap qorincha orasida joylashgan teshikda ikki tavakali klapanlarni ko‘rsata bilish. 
Yurak konus shaklida bo‘lib, ko‘krak qafasining ichida, ko‘ks oraligining oldingi qismida, to‘sh 
suyagining orasida joylashgan 
(rasm 1).
Uning 2/3 qismi chap, 1/3 qismi o‘ng tomonida qiya 
xolatda joylashgan bo‘lib, uchi oldinga, pastga va chapga qaragan. Prakning chegaralaridan ikkinchi 
kovurga oraligida, o‘ngdan to‘sh suyagining cheti, o‘mrov osti chizigidan 1 sm. ichkarida, chapdan 
ko‘krak bezidan 1 sm. chetda, pastda 5 qovurga oraligida bo‘ladi. Yurakning kengaygan kismi asos 
deyilib, yukorida joylashgan. Bu erda eng yirik qon tomirlari joylashgan sababli, yurak osiglik 
xolatda bo‘ladi. Yurak perikard yoki yurak xaltasi deb ataladigan seroz parda bilan o‘ralgan.