Sh. H. Usanov, M. X. Tinibekov harbiy toksikologiya

Birinchi shifokor yordami  umumiy  amaliyot 

shifokorlari  tomonidan  asoratlarning  oldini  olish,  jabrlanganlar 

hayotiga  xavf  soluvchi  omillarni  bartaraf  etish  va  jabrlanuvchini 

keyingi evakuatsiya bosqichiga tayyorlashlarni o‘z ichiga oladi. 

Birinchi shifokor yordami o‘tkazilishi lozim bo‘lgan tadbirlarning 

muddatiga  qarab  kechiktirib  bo‘lmaydigan  va  keyinchalik 

o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan turlarga bo‘linadi.

Birinchi  shifokor  yordami  zaharli  modda  bilan  zararlangan 

hududdan  tashqarida,  odatda,  4–5  soat  ichida  o‘tkaziladi.  Biroq, 

---

53

bu  yordam  tez  ta’sir  qiluvchi  zaharli  moddalar  (zarin,  zoman,  V 

gazlar, sianidlar) bilan zaharlanganda 2–3 soat ichida ko‘rsatilishi 

lozim.

Kechiktirmay  o‘tkaziladigan  hamda  keyinchalik  o‘tkaziladigan 

tadbirlar  to‘liq  bajarilganda  birinchi  shifokor  yordami  to‘laqonli 

amalga oshirilgan hisoblanadi. Kechiktirmay o‘tkaziladigan tadbirlar 

birinchi shifokor yordamining qisqartirilgan turi hisoblanadi.