K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

№ probirkalar 
Ingridiyentlar ml 
Tajriba 
Kontrol 
1 
2 
3 
4 
KZ 
5 
KA
6 
1. 0,9 NaCl 
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
- 
1,0 
2. Zardob (1:5) 
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
1:50 
- 
3. Zardobning 
so‗nggi 
suyultirilmasi 
1:100 
1:100 
1:100 
1:100 
1:50 
- 
4. Antigen 
diagnostikum 
2k 
2k 
2k 
2k 
- 
2k 
1 2 3 

---

225 
Zardob suyultirilgandan keyin № 5 va KZ. probirkalardan boshqa 
probirkalarga 1-2 tomchi diagnostikum- antigeni solinadi (fiz. 
eritmadagi mikroblar aralashmasi). Probirkalarda bir xilda loyqalanish 
bo‗lishi kerak, № 5 va KZ probirkalardagi suyuqlik tiniq bo‗lishi kerak. 
Probirkalarni termostatga quyiladi 24 soatdan keyin natija ko‗ri-
ladi. 5 - probirkalardagi eritma tiniq, 6 - probirkada bir tekis loyqalanish 
bo‗lishi kerak. Probirkalarda tiniq fonli donlar shaklidagi (cho‗kma) 
yopishib qolgan hujayralar ko‗rinadi.
3-laboratoriya ishi 
Anitgen sifatida lizat, ekstrakt, gapten kabi moddalardan 
foyadalanilganda 
pretsipitatsiya 
reaksiyasi 
amalgam 
oshiriladi. 
Pretsipitatsiya reaksiyasining asosiy turlari halqa presipitatsiya 
reaksiyasi va gelda pretsipitatsiya reaksiyasini o‗tkazishdan iboratdir.
a) Xalqapretsipitatsiya reaksiyasi. Mazkur reaksiya diametrik 0,4 – 
0,5 sm, va uzunligi 7-8 sm bo‗lgan maxsus probirkalarga o‗tkaziladi. 
Probirkaga 0,2 ml immune zardobni quyib, ingridiyentlarning aralashib 
ketmasligi uchun ehtiyotkorlik bilan zardob ustiga antigen quyiladi. 
Reaksiya ijobiy natija berganda antigen bilan antitelo o‗rtasida oq halqa 
– pretsipitat hosil bo‗ladi. Probirkani 37º C issiqlikda 5-30 saqlangandan 
keyin reaksiya natijalari hisobga olinadi. Ba‘zan probirka bir kecha 
sovutkichda saqlangandan keyin reaksiya natijalari to‗g‗risida xulosa 
chiqariladi.
b) Gelda pretsipitatsiya reaksiyasi. Bu reaksiyaning o‗ziga hos 
xususiyati shundan iboratki, bunda antigen bilan antiteloning o‗zaro 
ta‘siri yarim zich ozuqa muhiti – agarli gel ichida ro‗y beradi. Ba‘zan 
kraxmalli gel, poliakrilamid va h. k. lardan foydalaniladi. Gel antigen va 
antitelolarning turli xil sistemalaridan hosil bo‗lgan pretsipitatlarning 
aniq ajralib turishiga imkon beradi. Antigen va antitelolar diffuziya 
tezligini bir xil emasligi va konsentratsiya miqdorining turlicha ekanligi 
tufayli gelning turli qismlarida pretsipitatlarni hosil qiladi. Shuning 
uchun bu usul i m m o n o d i f f u z i y a deyiladi. Ko‗pgina i m m u n o 
d i f f u z i y a hodisasini geldagi elektroforez bilan almashtiriladi.