K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

XIII. Komplementlarni bog„lash reaksiyasi (KBR).
Bu reaksiya 
murakkab serologik reaksiyalar sirasiga kiradi: unda komplement va 
antigen va antiteloning ikki sistemasi ishtirok etadi. Birinchi sistema, 
yuqorida ko‗rib o‗tilgan serologik reaksiyalar ta‘rifida aytib o‗tilganidek 
Pretsipitatsiya reaksiyasi s p e t s i f i k hisoblanadi. Ikkinchi sistema esa 
qo‗y eritrotsitlari va unga mos keladigan gemolitik zardobdan tay-
yorlanadi. U g e m o l i t i k deb ataladi va antigen – antitelo (birinchi 
sistema) bilan komplementlarning kompleksini hosil qiluvchi indikator 
hisoblanadi. Gemolitik sistemaga komplementning qo‗shilishi natijasida 
eritrotsitlar erib, lizis hosil bo‗ladi. Agar komplement spetsifik sistema 
bilan bog‗langan bo‗lsa, gemoliz hodisasi ro‗y bermaydi. 
XIV. Neytrallanish reaksiyasi.
Bu reaksiya antitoksinlik zardob-
larning toksinlarni neytrallash olish hususiyatiga asoslangan. Buning 
uchun antitoksinlar zardoblarning muayyan nisbatdagi eritmalarini 

---

222 
tayyorlab har bir eritma solingan probirkaga ma‘lum miqdordagi toksin 
qo‗shiladi. Aralashma ma‘lum vaqtgacha 20 yoki 37ºC issiqlikda 
saqlangandan keyin tajriba o‗tkaziladigan jonivorga in‘yeksiya qilinadi. 
Antitoksin bilan toksin neytrallashganda jonivor o‗lmaydi. Neytral-
lashish reaksiyasi mikrob ekzotoksinlarining faolligini aniqlashda 
qo‗llaniladi.
XV. Gemagglyutinatsiyani Sekinlashtirish Reaksiyasi (RTGA). 
Ko‗pgina viruslar eritrotsitlarning yuzaga yutilish xususiyatiga ega. Bu 
esa eritrotsitlarning agglyutinatsiyasiga sabab bo‗ladi. Gemagglyutinat-
siya reaksiyasida antitelolar ishtirok etmaganligi uchun u immuniologik 
reaksiya hisoblanmaydi. Agar maxsus antitelolar qo‗shilsa, bu reaksiya 
boshlanmaydi chunki antitelo viruslari neytrallaydi va ularni eritrotsit-
larni agglyutinatsiyalash xususiyatidan mahrum qiladi.