K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

VII.
Antigen bilan antitelolarning o„zaro munosabati.
Antigen 
bilan antitelolar o‗zining shaklini va strukturasini o‗zgartirmay moleku-
lalar singari o‗zaro ta‘sir etadilar. Bu jarayon kolloid va kimyoviy reak-
siyalar singari ikkita fazada o‗tadi. Avval antigenning sirtida antitelolar 
adsorbsiyalanadi, so‗ngra complement ishtirokida elektrolit muhitda ag-
glyutinatsiya, pretsipitatsiya yoki lizis o‗tadi, ya‘ni antigenlar neytral-
lanadi.
VIII. Mikrob hujayrasini antigen strukturasi.
Mikrob hujayrasi 
va virus zarrachalari tarkibi antigen faollik xususiyatiga ega bo‗lgan 

---

220 
murakkab strukturali moddalardan tuzilgan. Harakatchan bakteriyalar-
ning xivchinli H- antigeni bo‗lib, u o‗zida flagellin degan termolabil 
oqsil tutadi. Hujayra qobig‗idagi antigenlarga esa O – antigen deyiladi. 
O – antigenlar issiqlikka chidamli, tarkibida lipoproteidlar mavjudligi 
bilan xarakterlanadi. Ayrim mikroorganizmlarda, masalan, zotiljam 
klebsiyellasining kapsulasida murakkab polisaxaridlar tarzidagi K- 
antigenlar bo‗ladi. Kapsulali antigenlarning yana biri Vi-antigenlar deb 
yuritilib, ular enterobakteriyalarning virulent tiplarida masalan, sal-
monellalarda qayd qilingan. Bakteriyalarning toksinlari ham xuddi 
oqsillar singari to‗liq antigenlar sirasiga kiradi. Vaksina preparatlarini 
tayyorlashda va ayrim yuqumli kasalliklarning serologik diagnostikasida 
bakteriya antigenlaridan keng foydalaniladi.
IX. Immunitet reaksiyasi.
Muayyan antigen va unga mos 
keladigan antitelolarning o‗zaro reaksiyasi o‗zining spetsiklik darajasi 
yuqoriligi va o‗ta ta‘sirchanligiga ko‗ra yuqumli kasalliklarni aniqlash 
va tibbiy- biologik tadqiqotlarda keng qo‗llaniladi.
Immun reaksiyalari anrigenlarning holati va antigenlar bilan 
antitelolar o‗zaro reaksiyaga kirishadigan muhitning o‗ziga xos 
xususiyatlariga ko‗ra agglyutinatsiya, pretsipitatsiya, lizis, complement-
larni bog‗lash, neytrallash kabi turlarga bo‗linadi.