K. Sh. Baltayeva, Sh. R. Aliyev

 2-laboratoriya ishi
Antigenlar, sinab ko‗rilayotgan mikroorganizmlarning tortmasini 
tayyorlash uchun ozuqa agarida o‗sib chiqqan mikrob massasini natriy 
xloridning izotonik eritmasida yuvib, 1 ml mikrob hujayrada 3 mlrd ga 
eng konsentratsiyasi hosil qilinadi. Tayyorlangan tortma gomogem 
bo‗lishi kerak. Ba‘zan ishlab chiqarish sharoitida tayyorlangan diag-
nostikumlardan foydalaniladi. Agglyutinatsiya reaksiyasini amalda qo‗l-
lash uchun ikki usuli mavjud: reaksiyaning shisha buyum ustida kechishi 
va keng ko‗lamli reaksiya (probirkada) .
Shisha buyum ustida o„tkaziladigan agglyutinatsiya reaksiyasi.
Yog‗ dog‗laridan tozalangan shisha buyum ustiga ikki tomchi zardob va 
natriy xloridning izotonik eritmasidan tomiziladi( 33-rasm). Zardob va 
izotonik eritma tomchilaridan bitta ilmoq bilan o‗rganilayotgan mikroor-
ganizm ekmasi kiritiladi va yaxshilab aralashtiriladi. Bunda zardob 
tomchisidagi mikroorganizm ekmasini natriy xloridning izotonik erit-
masi tomchisiga qo‗shib yubormaslik kerak. Chunki natriy xloridning 
izotonik eritmasi antigen kontroli vazifasini bajaradi. Reaksiya xona 
temperaturasi darajasidagi issiqlikda 1 – 3 minut davom etadi. Agar 
zardobning kontrol tomchisi shaffofligicha qolsa, antigenni aniqlovchi 
tomchining bir tekisda xiralanishi kuzatiladi. Mikroorganizm ekmasi 
aralashtirilgan zardob tomchisida agglyutinat parchalari hosil bo‗lsa, 
reaksiya ijobiy natija ko‗rsatgan hisoblanadi. 

---

224 
33-rasm. 
Kengaytirilgan agglyutinatsiya reaksiyasi. Maqsad kasal zardobida 
antiteloni aniqlash. Reaksiya komponentlari: 
1.
Antigen- diagnostikumdan o‗ldirilgan mikroblar aralashmasi. 
2.
Antitelo – 1:50 nisbatda suyultirilgan kasal zardobi. 
3.
0,9 NaCl. 
Reaksiya qo„yish 
1.
6 ta probirkadan iborat bog‗lam olinadi. Qalamda shishaga 1, 2, 
3, 4, 5, 6 – zardob kontroli 6 – qon antigen kontroli sonlari yoziladi va 
probirkalarni shtativga o‗rnatiladi. 
2.
5 –probirkadan boshqa hamma probirkalarga 1 ml dan 0,9 / natriy 
xlor eritmasi quyiladi. (10 ml li pipetkada). 
3.
1 ml li alohida pipetka bilan 1ml 1:50 nisbatda suyultirilgan kasal 
zardobi olinadi. 1:50 nisbatda suyultirilgan eritma tayyorlash uchun 
probirkaga 4,9 ml natriy xlorid va 0,1 ml bemor zardobi quyiladi. Buni 
№ 1 va № 5 probirkalarga quyiladi. Probirkani aralashtirib, ukrop 1 ml 
olib № 2 – probirkaga quyiladi, undan № 3 ga keyin № 3 dan № 4 ga № 
4 dan eritmaga 1 ml quyiladi. 
Diqqat.
Hamma probirkalardagi suyuqliklarning hajmi bir xil 
bo‗lishi kerak. Ishni bajarish sxemasi 14-jadvalda ko‗rsatilgan:
14- jadval