N iz o m iy n o m id a g I to sh k en t davlat ped a g o g ik a universiteti mamasoli jumaboyev

va Kordonlaming bir-birlariga aytgan masal lari, hikoyalari orqali asarning
g'oyaviy mazmunini ochadi.
Yapaloqqush va Boyo‘g‘lilar yuqori tabaqa vakillari. Ulaming xatti-
harakatlari ochko'z va qonxo‘r bo'ri, aldamchi va shayton tulkilaiga o'xshaydi.
Bulaming o'y-flkrlari, yurish-turishlari shumlik, shahar va qishloqlaming
vayron bo'lishi ular uchun bayramdir.
Gulxaniy «Maymun bilan najjor» masalida hunar va hunar ahlini
ulug'laydi, qo'lingdan kelmaydigan ishga aslo urinib kulgi bo'lma, ko'r-
ko'rona birovga taqlid qilib falokatga yoiiqma, degan fikmi maymun qismati
orqali ko'rsatadi.
Najjor juda aqlli va mohir hunarmand sifatida tasvirlanadi. U ijtimoiy-
foydali mehnat bilan shug'ullanishni har narsadan yuqori qo'yadi. Gulxaniy
najjor va uning mehnatini, duradgorlik mahoratini katta muhabbat bilan
tasvirlar ekan, hattoki, maymun ham mehnatga muhabbat bilan qaraydi,
hunarga va hunar egasiga uning havasi keladi, degan fikmi olg'a suradi.
Mehnatkash xalqning og'ir hayoti va mehnati, huquqsizligi va
nochorligi, bir so'z bilan aytganda, ayanchli qismati «Tuya bilan bo'taloq»da
o'ziga xos badiiy tasviiga ega.
Gulxaniyning tasvirlashicha tuya hayotda ezilgan, tutqun, erksiz, og'ir
mehnat bandasi hamda qul qismatiga mahkum etilgan mehnatkashlaming
majoziy obrazidir. Bo'taloq esa, ona sutiga ham to'yolmay, og'ir, mashaqqatli
hayot kechirgan, och-yalang'ochlikda, muhtojlikda yashagan erksiz
mehnatkash bolalarning timsolidir.
Gulxaniyning «Toshbaqa bilan chayon» masalida bir-biriga zid va qaiama-
qarshi ikki obraz berilgan: toshbaqa — aqlli, farosatli, safarlarda ko'p yurib,
ancha tajriba orttiigan, insofli, sodiq va qadrdon do'st timsoli. U o'z hamrohi
Chayonning suvdan o'ta olmasligini bilgach, Chayonga yordam qo'lmi