Radio jurnaliSTİKA

Stəndapın üstünlüyü nədir?
▪ Həyəcan. Reportyorun səsindəki həyəcan və 
gərginlik hadisəni dadlandırır və olayları daha dərin 
hiss etməyə imkan verir 
▪ İnam. Jurnalistin hadisə yerində canlı danışdığını 
və olayın təsvirini eşidincə, onun nə yazdığına, nə 
dediyinə inam artır.
▪ Canlılıq. Bir var mətnlə təqdim edilən səsləri 
dinləmək, bir də var reportyorun: “Bax, mən indi 
buradayam” - deməsini eşitmək. Bu canlılıq effekti 
yaradır və dinləyicini olay yerinə aparır və hadisənin 
davamını dinləməyə marağını artırır.
▪ Birbaşalıq. Stəndap zamanı jurnalist danışa-danışa 
yaxınından keçən hadisə ilə bağlı şahidlərdən, 
zərərçəkənlərdən bir-iki ayaqüstü söz də soruşa 
bilər. Birbaşa olması, dinləyiciyə daha inandırıcı 
və maraqlı gəlir, obyektivlik qorunur. Bir şərtlə, bu 
qətiyyən qurama olmamalıdır.
Stəndapa ayırdığın vaxtı düzgün ölçməlisən. Bu, heç 
vaxt boşluğu doldurmaq xatirinə olmamalıdır.
Şansın varsa,
təbii ki, stəndap edildiyi məqamda 
hansısa hadisə baş verə bilər: partlayış, toqquşma, 
atışma və s. Bu, uğurdur. Amma ən böyük uğur sağ-
salamat reportajı başa vurmaqdır. 

---

36
REDAKTƏ VƏ MONTAJ
İstənilən canlı, ya yazılmış material dinləyicini 
maraqlandıra, ya da darıxdıra bilər. Jurnalist kimi sənin 
işin 1-cinin – dinləyicini maraqlandıracağına əmin 
olmaqdır. Məzmun hər şeydir: maraqlı, canlı, yaxşı 
təqdimatla və zamana uyğun olmalıdır. Sən həm də 
gözdə-qulaqda olmalısan ki, materialın dinləyicini və ya 
kimlərisə alçaltmasın.
▪ Xəbər indi baş verəndir. Mövzunun vaxtı bir neçə 
saat və ya bir gün keçmiş olsa belə, sən yeni nəsə 
tapıb təqdim etməlisən. Bu, həmin mövzuya bir giriş 
olacaq.
▪ Müsahibə ən yaxşı halda iki nəfər arasında olur – 
sən və müsahib. Odur ki, sən onun tam, dolğun 
alınması üçün əlindən gələni etməlisən. Müsahib 
də vəziyyətdən asılı olaraq sənin sualını yaxşı 
cavablamaqla, fikirlərini qısa ifadə etməlidir.
▪ Birdən müsahibə alınmazsa? Ya müsahib darıxdırıcı, 
azməlumatlı, azdanışan olarsa? Ya da onun nə 
danışdığını anlamaq çətin olarsa? Bu zaman daha 
yaxşı müsahib tapmağa cəhd et.
▪ Yazılanlar müzakirələr üçün də önəmlidir – istər 
hansısa məkanda, istərsə də studiyada olsun.
▪ Yaxşı müzakirə alınması üçün iştirakçıları çox 
diqqətlə seç, elə bil ki, öz şəxsi araşdırman üçündür. 
Onlar nə qədər maraqlı danışsalar, müzakirə bir o 
qədər “dadlı” alınacaq.
▪ Nə qədər mükəmməl müsahibə və ya müzakirə olsa 
da, vaxt limiti var. Bu canlı verilişdirsə, tam vaxtında 
başlamalı və bitməlidir. Bu, öncədən yazılmadırsa, o 
zaman montajda diqqətli olmaq lazımdır. Axı burada 
da əvvəlcədən müəyyən edilmiş vaxt var. 
▪ Montaj etdiyin zaman, qulağında sırğa et: dinləyici 
nə deyildiyini anlamalıdır. Odur ki, montaj müsahibə 
məzmununun məntiq və bağlılığına əsaslanmalıdır. 
Yəni vaxta uyğunlaşdırdıq deyə, bir hissəni kəsib 
silməklə iş düzəlmir. Özünə həmişə bu sualı ver: 
Bunun bir mənası varmı?
▪ Bu canlı müsahibə və ya müzakirədirsə, müsahibin 
işlətdiyi hansısa söz dinləyicinin kefini poza və ya 
onu dilxor etdiyini düşünürsənsə, müsahibdən 
həmən üzr istəməsini xahiş et; bu öncədən yazılma 
verilişdirsə, o zaman yayımlanmazdan əvvəl əmin ol 
ki, həmin hissəni çıxarmısan.
Əksər hallarda canlı efirdə və ya studiyada yazılan, ya 
da diktofonla alınan müsahibələr efirə verilən zaman 
canlı verilişlərdə yenidən mütləq montaj olunur. Niyə? 
Bunun bir sıra səbəbi var.