V. V. Mayskiy

2.Taqsimlanishi 
Lipofil qutblanmagan dori moddalari qonga tushganda organizmda bir 
tekis 
taqsimlanadi, 
gidrofil qubli dori moddalari esa 
notekis
taqsimlanadi.Buning sababi ularning gistogematik 
baryerlardan , boshqa turdagi baryerlardan oʻtish qobilyati va a‘zolarning qon tomirlar bilan 
turlicha ta‘minanishi.Organizmdagi baryerlar: gematoensefalik, gematooftalmik va platsentar 
baryerlardir.
Gematoensefalik
baryer miya kapillyar endoteliy hujayralaridan tuzilgan, unda 
hujayralararo boʻshliq mavjud emas. Bu baryer gidrofil qutblangan moddalarni qondan miya 
toʻqimasiga oʻtishiga toʻsqinlik qiladi. Miya qobigʻi yalligʻlanish kasalliklarida uning 
oʻtkazuvchanligi ortib ketadi. 
Gematooftalmik
baryer qondan gidrofil qutblangan moddalarni 
koʻz toʻqimasiga oʻtishiga toʻsqinlik qiladi. 
Plasentar
baryer homiladorlik vaqtida vujudga 
keladi va zararli moddalarni ona qonidan homilaga oʻtishiga qarshilik qiladi.
 
Dori moddalarini taqsimlanishini 
taqsimlanish hajmi ( Volume of distribution) 
tushunchasi 
izohlaydi:
[
V
d 
= D/ C
o
]
D – Doza; C
o
- dastlabki konsentratsiya. 

---

64 
Manbaa:
@pharma_baza
Shuning uchun taqsimlanish hajmini organizm suyuqligining gipotetik hajmi orqali ifodalasa 
boʻladi, vena ichiga dori moddasini yuborsak uning taqsimlanishi qon plazmadagi 
konsentratsiyasiga teng boʻladi. V
d
litrlar yoki l/kg orqali ifodalaniladi. 
Agar odam tanasi ogʻirligi 70 kg boʻlsa , V
d= 
3 l ( qon plazmasi hajmi) boʻladi. Bu shuni 
bildiradiki dori moddasi qon plazmasi tarkibida boʻladi , ya‘ni shaklli elementlarda 
boʻlmaydi ham , ulardan chiqmaydi ham. 
V
d 
=15 l. Bunda plazma – 3 l, hujayralararo suyuqlik 12 l 
V
d 
= 40 l.
( Organizm umumiy suyuqlik miqdori)
bunda dori moddasi taqsimoti hujayra ichi 
va hujayra tashqarisida boʻladi. 
V
d 
= 400,600,1000 l ga dori moddasi periferik toʻqimalarda depolanganini va qondagi 
konsentratsiya pastligini ifodalaydi.Masalan, imipramine
( trisiklik antidepressant )
V
d
=
23 l/kg, litrda ifodalasak 1600 l taxminan. Impiramin konsentratsiyasi qonda juda past 
boʻladi va undan zaharlanishda gemodializ effektsizligini 
(V
d
ning klinik ahamiyatlaridan 
biri)
bildiradi.