V. V. Mayskiy

5.Ekskresiya
Koʻpincha dori moddalari buyraklar orqali oʻzgarmagan holda yoki 
biotransformatsiya mahsulotlari shaklida organizmdan chiqariladi. Buyrak kanalchalariga 
moddalar buyrak koptokchakalarida qon plazmasi filtrlanishidan soʻng tushadi. Koʻp 
moddalar proksimal naychaga ajratiladi. Moddalarni ajralishini taminlaydigon transport 
sistemalar kam spetsifik, shuning uchun turli xil dori moddalari transport sistema bilan 
birikish uchun raqobatlashadi. Bundan tashqari, bir modda boshqa moddaning ajralishini 
kechiktirishi ham mumkun. Masalan: xinidin digoksinni ajralishini sekinlashtiradi, 
digoksinni qon plazmasidagi konsentrasiyasi ortib ketadi va organizmda toksik ta‘sirlar 
yuzaga keladi 
(aritmiya, v.b.)
.
 
Lipofil qutibsiz moddalar kanalchalarda passiv diffuziya yoʻli 
orqali qayta soʻriladi
(reabsorbsiya).
Gidrofil qutbli moddalar esa kam reabsorbsiyalanadi va 
buyrak orqali chiqarib yuboriladi.
 
Kuchsiz elektrolitlarni ajralishi 
(ekskresiya) 
ularning 
ionlanish darajasiga toʻgʻridan toʻgʻri mutanosib 
( ionlangan moddalar kam 
reabsorbsiyalanadi)
. Shu sababli kislotali birikmalarni 
(m:barbiturat kislotalarini xosilalari, 
salitsilatlar) 
ajralishini tezlashtirish uchun siydikni pHni ishqoriy tomonga,asosli
moddalarni ajralishi uchun esa – kislotali tomonga oʻzgartirish kerak.Bundan tashqari, 
dorilar oshqozon-ichak trakti orqali 
(ekskretsiya oʻt bilan)
, ter, soʻlak, bronxial va boshqa 
bezlarning sekretsiyasi bilan ham chiqarilishi mumkin.Uchuvchan dori moddalari nafas yoʻli 
orqali ajratiladi.Emiziklik davridagi ayollarda dorilar sut bezlari orqali ajratilishi va sut bilan 

---

66 
Manbaa:
@pharma_baza
chaqaloq organizmiga oʻtishi mumkin. Shuning uchun emizikli onalarga bolaga salbiy ta‘sir 
koʻrsatadigan dorilarni buyurmaslik kerak.