11- мавзу: Ўрта асрларда шарқ мамлакатлари давлати ва ҳУҚУҚИ

девонлар 
амалга оширган. 
Девонлар бошқарувнинг турли соҳаларини идора қилганлар, турли 
маълумотларни сақловчи махсус китоблар юритганлар, умумдавлат 
аҳамиятига эга бўлган статистик маълумотлар тўплаганлар.
Барча давлат хизматчиларининг тайинланишини ва уларга давлат 
хазинасидан маблағлар ҳамда ерлар берилишини махсус маҳкама амалга 
оширган. Бу маҳкама тепасида XVI асрда 
мирсамана 
турарди. У бир 
вақтнинг ўзида подшоҳлик устахоналари ва омборхоналарини ҳам юритарди. 
Давлатнинг яна бир муҳим маҳкамаси – 
Садр-ус-судур 
бўлган. У ўзига хос 
дин ва суд бош бошқармаси ҳисобланган. Унга бевосита подшоҳнинг ўзи ёки 
унинг томонидан тайинланган махсус вакил бошчилик қилган. Қозилар 
худди шу маҳкама томонидан тайинланарди.
Акбар давридан бошлаб маъмурий ва солиқ аппаратидаги олий 
мансабларга савдогарлардан, ҳунармандлардан ва паст табақадан шахслар 
тайинлана бошланди. Бобурий ҳукмдорлар суннийлик оқимининг 
ханафийлар мазҳабидан бўлганликлари учун бошқарув ва суд ишларини 
36
Tej Ram Sharma (1989), A political history of the imperial Guptas: from Gupta to Skandagupta, Concept 
Publishing Company, , “... Literally Maharaja means 'a great king' ...” P.32–37. 
37
 Chandra, Satish
 
(2004).
 
Medieval India: From Sultanat to the Mughals-Delhi Sultanat (1206-1526) - Part One. 
Har-Anand Publications,P. 104
 

---

11- МАВЗУ: ЎРТА АСРЛАРДА ШАРҚ 
МАМЛАКАТЛАРИ ДАВЛАТИ ВА ҲУҚУҚИ
261 
юритишда маҳаллий шароитларни ҳисобга олишни талаб қилардилар. 
Акбарнинг бу йўлдаги сиёсатини унинг ворислари – ўғли Жаҳонгир
(1605-1627 йиллар) ва набираси шоҳ Жаҳон (1627-1658 йиллар) давом 
эттирди.
Қадимги Ҳиндистондаёқ маъмурий бўлинишнинг жорий қилиниши 
жамоачи деҳқонлардан солиқ ва 
ўлпонлар ундириш мақсадига 
бўйсундирилган эди. Мусулмон ҳукмдорлари янги маъмурий-ҳудудий 
бўлинишни жорий қилганлар. Деҳли султонлиги 23 та провинцияга 
бўлинган. Йирик провинциялар