O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

6 - ilova.
Dozor (dastlabki kuzatuv). Razvedkachilarning faoliyati haqida 
tushuncha. Askarning dozorchi sifatida faoliyati. Atrofni va joylardagi 
narsalarni ko‘zdan kechirish tartibi. Dushmanning kichik guruhlari bilan duch 
kelganda dozorchining harakati.
Dushmanni o‘z vaqtida aniqlab olish va joyni razvedka qilish maqsadida 
razvedka olib borayotgan yoki o‘z qo‘shinlaridan ajralgan tarzda jangovar vazifani 
bajarayotgan bo‘linmalardan dozorchi Seksiya tayinlanadi. Seksiya PJM da yoki 
piyoda harakat qiladi. Kuzatish harakat davomida, qisqacha to‘xtash bilan va kuzatish 
uchun qulay bo‘lgan punktdan amalga oshiriladi. PJM (BTR)dan kuzatishning 
imkoni bo‘lmaganda Seksiya tarkibidan dozorchilar jo‘natiladi.
Seksiya komandiridan dozorchi Seksiya tarkibida harakat qilish uchun 
topshiriqni olgach askar quyidagilarni aniqlaydi: dushman to‘g‘risida ma’lumot; 
Seksiyaning va o‘zining vazifasi – harakat yo‘nalishi va tezligi, kuzatish sektori; 
dushman bilan to‘qnash kelib qolganda harakat tartibi va aniqlangan ma’lumotlar 
to‘g‘risida xabar qilish tartibi; signallar; razvedkani boshlash vaqti. 
Askarni razvedkadagi harakatlarining yutug‘i uni jangovar topshiriqni bajarishga 
qay tarzda tayyorgarlik ko‘rganiga bog‘liq bo‘ladi. U razvedkaga tayyorgarlik ko‘rish 
vaqtida PJM (BTR), qurollari va anjomlarining tayyorligini, ust-bosh va 
poyafzalining butunligini tekshirishi kerak. Razvedkaga hujjatlar, kitob, gazeta, pul 
olish taqiqlanadi. Razvedkani olib borishda raqib tomonida yaradorlarni, qurol va 
anjomlarni qoldirish taqiqlanadi. 
Dozorchilar odatda juft-juft qilib jo‘natiladi, ulardan bittasi katta etib 
tayinlanadi. Ularga harakat yo‘nalishi, kuzatish uchun punktlar va aloqa signallari 
ko‘rsatiladi. 

---

77 
Dozorchilar asosiy yo‘ldan narida dala bo‘ylab bir punktdan ikkinchiga qarab 
harakat qiladilar. 
Katta dozorchi dozorchining ortida yuradi. U Seksiya komandirining signallarini 
kuzatib boradi va zarurat tug‘ilganda o‘t ochib dozorchini qo‘llab turadi. Dozorchilar 
joylarni, ayniqsa dushman yashirinib olishi va kutilmaganda pistirmadan hujum qilib 
qolishi mumkin bo‘lgan joylarni diqqat bilan ko‘zdan kechiriladilar. Bunda 
dozorchilar tez va yashirin harakat qiladilar va raqibni oshkor etib belgilarga 
eotiborni qaratadilar. Bunday belgilarga mashinalarning izlari, gazeta parchalari, 
ovqat qoldiqlari, ezilgan maysalar, gulxan izlari, singan shoxlar kiradi. 
Mahalliy permetlarni dozorchilar avval uzoqdan kuzatadilar, dushman yo‘qligiga 
ishonch xosil bo‘lgach, yaqin keladilar. Sezilgan barcha narsalar to‘g‘risida katta 
dozorchi o‘rnatilgan signal bilan Seksiya komandiriga xabar qiladi, masalan: 
“Dushmanni ko‘rayapman”, “Yo‘l ochiq”. 
Kuzatish uchun belgilangan punktga etib borilgach yashirincha joylashib oladilar 
va diqqat bilan joyni ko‘zdan kechiradilar. Seksiya komandiri shaxsiy tarkib bilan 
birga dozorchilarga etib keladilar va zarurati bo‘lsa ularga topshiriqni tushuntirib, 
oldinga jo‘natadi.