Ўзбекистон тарихи маърузалар матни

1- босқич - (1918 й. феврал- 1920 й. март) - қуролли курашнинг бошланиши ва 
унинг оммавий халқ ҳаракатига айланиши даври бўлиб, бу даврда воқеаларнинг риво-
жланишига Кичик Эргаш, Катта Эргаш ва айниқса, Мадаминбек катта таъсир кўрсат-
ган. 1918 й. март ойи охирларида Фарғона водийсида бир-бирларидан мустақил ҳаракат 
қилаѐтган 40 дан ошиқ қўрбоши дасталарини бирлаштириш учун ―Шўрои Ислом‖ ва 
‖Шўрои Уламо‖ ташкилотлари ташаббуси билан Бачқир қишлоғида қўрбошилар 
қурултойи чақирилди. Фарғона водийсида истиқлолчилик ҳаракати бошлиғи қилиб 
Катта Эргаш, унинг ўринбосарлари қилиб Мадаминбек ва Шермуҳаммадбеклар тайин-
ландилар. Бироқ, 1918 й. 14 апрелда Исфара яқинида Мадаминбек ва Катта Эргаш 
қўшинлари ўртасидаги тўқнашувда Эргаш мағлубиятга учради ва истиқлолчилар ҳара-
катига раҳбарликни Мадаминбек ўз қўлига олди. 1919 й. ўрталарида Мадаминбек 
қўшинлари сони 25000 минг кишига етган. Унинг қароргоҳи Гарбува қишлоғида бўлиб, 
Соли Маҳдум, Исмоил Паҳлавон, Усмонбек, Фаѐз Маҳдум ва б. қўрбошилар унга ҳам-
кор эдилар.
Ҳаракатнинг иккинчи маркази Қўқон уездидаги Бачқир қишлоғи бўлиб, у ерда Кат-
та Эргаш бошчилигида Тўйчи, Умар, Ҳамдам каби қўрбошилар тўпланиб, уларнинг их-
тиѐрида 16000га яқин, Шермуҳаммадбек ихтиѐрида эса 20000 атрофида қўшинлар 
бўлган. 1919 й. октябр ойи охирларида Фарғона водийсида ҳаракат қилаѐтган 150 га 
яқин қўрбоши дасталари Ойимқишлоқда тўпланишиб, 4 йирик лашкарбоши-
Мадаминбек, Эргаш, Шермуҳаммадбек, Холхўжа Эшон қўмондонлиги остида бир-
лаштирилди. Қурултойда Мадаминбек олий бош қўмондон- ―Амир ал-муслимин‖ 
қилиб сайланди. 
Истиқлолчиларнинг бирлашиб, бир қатор ғалабаларни қўлга киритишларидан 
чўчиб қолган советларнинг Фарғона водийсига қўшимча кучларни ташлаши натижаси-
да 1920 январ ойи ўрталарида ташаббус қизил армия қўлига ўтди. Қизил армия ҳужу-
мини ўнлаб самолѐт, бронепоезд, бронемашиналар, тўп ва пулемѐтлар қўллаб туришди. 
Натижада, феврал ойи охирларида Шермуҳаммадбек Олой воҳасига чекинди. Мада-
минбек ва Холхўжа қўшинлари мағ-лубиятга учради. Гарбува қизиллар томонидан 
ишғол қилинди. 1920 й. 6 мартда 2-Туркистон ўқчи дивизияси бошлиғи Веревкин-Ра-
хальский билан Мадаминбек ўртасида Скобелев шаҳрида яраш битими имзоланди. Ма-

---

100 
даминбек ва унинг 3500 йигитлари Совет ҳукумати тарафига ўтди. 1920 й. 14 майда со-
вет ҳукумати томонидан қўрбошилар билан музокара олиб боришга юборилган Мада-
минбек Шермуҳаммадбекнинг розилиги билан Холхўжа томонидан ўлдирилди.