Ádebiyat -klàSLÀr ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan 4-basılımı NÓkis «bilim» 2019 p I k I r b I l d I r I w s h I l e r

KÓK SHAYÍ KÓYLEGIM
Bizler bıyıl oqıwdan 20-mayda tarqadıq. Ekinshi klastan úshinshi 
kasqa óttim. Jaqsı pitkergen balalardıń súwretleri diywalı gazetaǵa 
qaǵılıp, onnan tısqarı — oqıw kitaplar, qálem, sıya dáwetler menen sıylıq-
landı. Men de «Qızıl qalpaq» ertek kitabı menen sıylıqlandım. Oqıwdı 
tabıslı tamamlaǵanıma da, sıylıqlanǵanıma da, onsha quwanbadım. Se-
bebi, 1-may bayramına Tórtkúlden shayı kóylek ákelip beremen dep 
ájaǵam wáde etip edi. Ol kelemen degenshe-aq, oqıw tamam bolıp 
qaldı. Sol páreńi shayı kóylekti kiyip dolanıp qurbılarıma kórsetip maq-
tanaman degen oyım pushqa shıqtıdá ...á!. Basqa qızlardıń shayı kóylegi 
túwe, Tórtkúlde oqıp atırǵan ájaǵası da joq. Sonlıqtan, olardıń meniń 
shayı kóylegime awzınıń suwı qurıp qaraytuǵının bilemen-dá!...
Biziń ájaǵamnıń Tórtkúlde oqıytuǵını bizler ushın til menen aytıp 
jetkere almaytuǵın bir ájayıp baxıt. Biraq, bir jeri unamaydı, bizler onı 
hár kúni saǵınamız. Tez-tez kelip tursa eken dep ıntıǵamız. Hár yarım 
jılda, bir jılda zorǵa keledi. Onda da apamlar «kel» dep qoymaǵan 
soń keledi-aw, Tórtkúl júdá uzaq qusaydı. Paroxod penen Ámiwdáryada 
ásten júzip keletuǵın qusaydı — «onlaǵan kúnde kelgenimiz»
— 
dep otıra-
tuǵın edi sol kelgenlerinde. Sóytip, usı jazda ájaǵam birotala kelmey de 
qaldı. Bizler ábden saǵındıq. Men shayı kóyleksiz úshinshi klasqa barıp 
oqıp júre berdim. Bir kúnleri ájaǵam keldi.
— Eger, mına Elmurattıń Tashkentke altı aylıq kursqa bilimin jetilis-
tiriw ushın ketetuǵını sebep bolmaǵanda, usı qısta da kele almas edim, 
— deydi ol apamlarǵa. Ol úlken aǵash chemodandı ashıp, kógi basım 
shayı kóylekti shıǵarıp, maǵan usınǵanda, quwanǵanımnan ustarımdı da, 

---

182
ustamasımdı da, bilmey albıradım. «Eger kishkene ájaǵam Tashkentke 
ketetuǵın bolmaǵanda bul shayı kóylek bıyıl da bizge joq eken» deymen 
ishimnen kóylekti heshkimge uslatpay, búklewin jazdırmay qoynıma alıp 
jatıp uyqıladım ǵoy. Azanda shayı kóylekti gúpimniń ishinen kiyip, 
belimdi buwıp, mektepke kettim. Mekteptiń dálizine kiriwden belbewimdi 
sheshtim. Biraq shayı kóylegim ońlı kórinbedi. Qızlar kórsin dep 
gúpimniń shalǵayın ózim ashıńqırap júrmen. Hátte gúpini sheship shayı 
kóylek penen otırǵım keledi. Biraq, klastıń ishi júdá suwıq. Qarawıl 
pechti qansha jaqsa da, jılıwı tek muǵallimge jetedi, bizlerge jılıw 
jaqınlaspaydı. Jıńǵıl degendi mıń órtey ber, bári-bir qızbaydı. Sonda 
qalay kóyleksheń otırasań! Men sol kúni kóylegimdi qurdaslarıma kórsete 
almay-aq, úyge qayttım. Apam bolsa:
— Adam qısta da páreńi kóylek kiye me eken?
Bunday kóylekti qısta kiyip gúpiniń ishinde tozdırǵansha, jazda kiy, 
— dep búklep-búklep sandıqqa tıǵıp tasladı. Sóytip, shayı kóylekke 
maqtanıp dolaqlaw bıyılǵı jılı buyırmadı. Aldımızdaǵı jazda da ara-
tura bolmasa oyınǵa, atızǵa kiydirmeytuǵının attan anıq bilemen. Se-
bebi, jazı menen kishemlerge kómeklesemen, ot oramız, úkelerimdi ar-
qalap, jubataman, top oynaymız, nan qatırıwǵa shópshek ákelemiz. Mal 
qosqanda sirá kiygizbeydi. Múmkin kishemniń tórkinine qıdırǵanda 
kiyermen. Sóytse de, jaz erterek shıqsa, ara-tura kiyip qızlardıń kózin 
qızdırsam dep árman etemen. Ne degen menen basqalarda joq shayı 
kóylegim bar. Kewlim toq.