Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
34 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
chiqqan xolda soxa tanlashi va keyinchalik jamiyatga foydali yetuk inson bo‘lishiuchun xar birimiz 
ma’sulligimizni unutmasligimiz zarur. 
Xulosa o‘rnida yuqorida prezidentimiz tamonidan yurtimiz ertangi kuni uchun birinchi 
navbatda farzandlarimiz kim bo‘lib voyaga yetishi muxumligiaytilgan. Yana Abdulla Avloniy 
ma’rifatparvar bobomiz “Turkiy guliston yoxud axloq” asarida “o‘zlarida yo‘q tarbiyani qaydan 
olib berurlar” deya ota-onalardan, “usuli ta’lim” ko‘rmagan” deya muallimlardan noliydi. Demak, 
axloqiy tarbiyada oila, mahalla, jamoat, maktab hamkorligi ham katta o‘rin egallaydi. Bu hamkorlik 
asosida aniq maqsadga yo‘naltirilgan o‘nlab tarbiya texnologiyalarini yaratish kun tartibida turgan 
dolzarb vazifa bo‘lib qolaveradi. Davrimizning muammolari ham, tarbiyaviy imkoniyatlari ham 
barcha davrlardagiga qaraganda murakkab.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 
1.Abdulla Avloniy. Turkiy Guliston yoxud axloq. T.: “O‘qituvchi”, 1992 
2. Strategy.uz 
BOSHLANG`INCH SINF O`QUVCHILARIDA IXTIROCHILIK 
QOBILIYATLARINI SHAKLLANTIRISHNING PEDAGOGIK- PSIXOLOGIK 
ASOSLARI 
Abrorxonova K.A. – Boshlang‘ich ta’lim pedagogikasi va psixologiyasi kafedra mudiri 
PhD, Abdusamatova G. –209-guruh talabasi, Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika 
universiteti, Toshkent O‘zbekiston. 
Boshlang`ich sinflarda ixtirochilikni shakllantiruvchi hamda ushbu qobiliyatni rivojlanish 
tendensiyalarini o‘zida aks ettiruvchi fanlarni joriy etish masalasini ko`rib chiqishdan oldin 
ixtirochilik va kashfiyotchilik nima ekanligi va ularning yagona tushuncha emasligini ko`rib 
chiqadigan bo`lsak, ixtiro keng ma’noda (arabcha- so`z bo`lib yangilik, “yangilik yaratish” degan 
ma`noni anglatadi) xalq xo`jaligining turli sohalarida, ijtimoiy-madaniy, qurilish va mudofaa 
sohalarida ijobiy samara beradigan, o`ziga xos texnikaviy yoki texnologik yechimga ega bo`lgan 
yangilik.Torma`noda - davlat tomonidan tan olinadigan va tegishli qonun bilan muhofaza 
qilinadigan yangi texnikaviy yechim. Har qanday yangilik ixtiro bo`la olmaydi. Masalan, quruq 
ilmiy qoidalar, takliflar ixtiro hisoblanmaydi. O`zbekiston Respublikasida ixtirochi bo`la olish 
sharoitlari va uni tasniflash tartibi O`zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi tomonidan 1994-
yildatasdiqlangan “Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari haqida ” gi Qonunda 
belgilangan.[1] Ixtiro bo`yicha talabnomalarni ekspertiza qilish, mualliflik guvohnomasi va patent 
berish ishlari O`zbekiston Respublikasi Davlat patent idoralari tomonidan amalga oshiriladi. [2,134] 
Kashfiyot - izlanish, tekshirish natijasida ba`zan esa tasodifan topilgan, yaratilgan ilmiy 
yangilik. Kashfiyotchilik esa mazkur ilmiy yangilikni amalga oshirishning doimiyligini ifodalovchi 
atama. Unga tabiat hodisalari va jamiyat qonuniyatlarini ongli ravishda ilmiy idrok qilish natijasida 
erishiladi. Kashfiyot tufayli moddiy dunyoning ilgari insoniyatga ma`lum bo`lmagan obektiv 
qonuniyatlari, xossalariva xodisalarima`lum bo`ladi. 
Kashfiyot insoniyatning bilish jarayoni darajasini tubdan o`zgartiradi. Kashfiyot fan-texnika 
inqilobining asosini tashkil etadi,fan va texnika inqilobining asosini tashkil etadi, fan va texnika 
taraqqiyotiga yangi yo`nalishlarni olib kiradi. Kashfiyot bilan ixtironi bir-biridan farqlay bilish 
kerak. Kashfiyot natijasida muayyan qonuniyatlar yaratiladi. Ixtiro natijasida esa muhim yangiliklar 
yaratish mumkin. Har qanday ixtiro ham kashfiyot bo`la olmaydi, lekin ixtiro kashfiyotga suyangan 
holda qilinadi. Kashfiyot ham ixtiro ham qonunchilikda muhofazalanadi.[2,167] 
Demak, kashfiyot va ixtirochilik tushunchalarini bir-biridan o`zaro farqlay olgan bo`lsak 
endi bu sohani boshlang`ich sinflarga fan sifatida kiritishni ko`rib chiqish lozim. Bola 
psixologiyasining rivojlanishi va yashirin iste`dodlar haqida ko`plab asarlar keltirilgan, bulardan 
Ozoda Turmuhamedovaning “ Iste`dod qachon ochiladi”, “Ong osti sirlari” yoki Masaru Ibukaning 

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI