Дастурлаш асослари

10. Ходимларда меҳнат малакасини шакллантира олмаслик. 
Ҳар бир раҳбар 
вақти-вақти билан устоз сифатида ходимга иш хусусиятини ѝргатади. Ходимнинг 
касбий қобилиятини ривожлантира олмайдиган раҳбар, ѝз жамоаси меҳнатини 
юксак даражага олиб чиқолмайди. Бу ҳолда ходим ѝз меҳнати натижаси ҳақида 
раҳбардан ҳеч қандай фикр эшитмайди, раҳбарнинг баҳоси ва тавсияси расмий 
тус олади.
11. Жамоа ташкил этишдаги суст қобилият. 
Мақсадга эришиш учун раҳбар 
ходимлар билан бирлашиши ва уларнинг малакасидан фойдаланиши лозим. Ишчи 
гуруҳи малакали ва унумли жамоага айланмаса, раҳбар меҳнати қийин кечади ва 
фаолияти ҳам унумсиз бѝлади. Бундай жамоаларда унумли меҳнат механизмлари 
шаклланмайди ва носоғлом муҳит ҳукм суради. Ушбу менежерлик фаолиятининг 
таҳлили мактаб раҳбарлари, педагогларда иш юритиш, муомала одоби, хулқи ва 
нотиқлик санъатининг таълим-тарбия сифатини оширишга таъсирини оширар 
экан, уларга тавсиямиз шуки, фаолият давомийлигида нимани гапириш ҳар доим 
ҳам зарур бѝлавермаслиги, балки қандай гапириш доимо лозимлигини 
унутмасинлар. Энг қимматли ғоя, фикр, дастур ҳам, агар маҳоратсиз ифодаланса, 
ѝзининг қийматини йѝқотади; мабодо такрорланаверса, тингловчини диққинафас 
қилади. Демак, фикрнинг аниқлиги ва равшанлиги ифоданинг ҳам шундай 
бѝлишини таъминлайди. Педагог фикрининг чуваланмаслиги, аксинча, 
эшитувчилар ҳузурида эркин парвоз қилиши учун гапда қисқалик лозим, чунки 
фикр ортиқча, «нишхѝрт» сѝзлар уюмида чалкашади. Педагог қанчалик моҳирона 
сѝзламасин, керагидан ортиқ, яъни мавзуга тегишли бѝлмаган гапларни айта 
бошласа, пировардида нутқ мантиғини йѝқотади, тингловчилар мийиғида унинг 
устидан кула бошлайдилар. Хуллас, нутқдаги аниқлик қисқалик билан 
уйғунлашганда таъсирчан, хотирада сақланувчан бѝлади. Дарҳақиқат, ҳар бир 
педагог, хусусан, раҳбар ѝз нутқидаги йирик, махсус масалаларни баѐн этиб 
бѝлгач, уларнинг ҳар бири бѝйича, нутқ пировардида эса бутун нутқи бѝйича 
қисқа, аниқ, равшан, иложи бѝлса саналган тарзда хулосалар чиқариши шарт. Акс 
ҳолда, улар мантиқ фанининг тезис, мантиқий асос, ҳукм ва синтез, яъни 
умумлаштириш, хулоса чиқариш зарурлиги ҳақидаги талабини бузган бѝладилар. 

---

55 
Бошкарув кобилияти, услуби, муомала мароми, шахслараро муносабатлар, 
ижтимоий тренинглар, ишбилармонлик уйинлари бѝйича кадрларга умумий 
тушунча, амалий курсатмалар бериш зарурияти бир неча эхтиѐжлар асосида келиб 
чикади. 
Бу миллий кадрлар тайѐрлашнинг бир томони, иккинчи томони эса, раҳбар 
кишиларнинг маънавий, рухий киѐфасидаги камчиликларида мужассамлашгандир. 
Хатто ѝз она тилини яхши билмайдиган раҳбарлар хам бор. 
Бизнингча, раҳбар лавозимида мукаммал шахсий фазилатларга миллий 
характерга, бошқарувчилик кобилиятига, ғоявий-сиѐсий эътикодга миллий 
кадриятлари ѝзлаштирган раҳбарлар ѝтириши лозим. Чунки ижтимоий тараккиѐт 
уларга боглик. 
-ижтимоий муносабатлар ва шахслараро алокалар, фикр алмашуви, узаро 
таъсир хамда инсонни инсон томонидан и дрок килиш воситаси эканлиги; 
-гурухлар ва жамоаларнинг психологик тависфи, шахснинг ижтимоийлашуви, 
ижтимоий курсатмалр, ижтимоий фикр, ижтимоий хотира ва хул к; 
-раҳбар фаоиятининг тузилиши, услуби, раҳбарлар типологияси, улар 
томонидан карорлар кабѝл килиш ва низоли вазиятларни хал этишда; 
-ижтимоий ходисалар вокеликлар, холатлар, жараѐнлар ва уларнинг 
конуниятлари тѝғрисида мутахассисларга билим беради. 
Раҳбарларга ижтимоий тренинглар ѐрдамида фазилатлар шакллантирилади, 
ишбилармонлик уйинлари, фикрлар жанги оркали иллат ва нуксонлар йукотилади. 
Уларга махсус таъсир утказиш оркали жисмоний, асабий, хиссий, ақлий 
зурикишлар камайтирилади. 
Раҳбарларни махсус тайѐрламасдан туриб, юксак самарага эришиб бѝлмайди. 
Бунинг учун энг аввало, хаѐтий малакаларни шакллантирувчи, коммуникатив, 
шахслараро муносабатга киришишга, карорлар кабѝл килишга, муаммони хал 
этишга 
ундовчи, 
соглом 
турмуш 
тарзини 
сакдовчи, 
кобилиятларни 
ривожлантирувчи ва уларни йуналтирувчи, инсон камолотига кумаклашувчи 
тренингларни қѝллаш максадга мувофикдир.