Индивидуал ривожланиш биологияси фанидан


Сперматозоиднинг тухум ҳужайрага кириши



Download 0,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/8
Sana03.04.2022
Hajmi0,53 Mb.
#526247
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
мустакил иш эмбрионал мохинур

 
Сперматозоиднинг тухум ҳужайрага кириши. 
 
Майдаланиш.
Эмбриогенезда муртак ҳужайраларининг митоз йўли 
билан қайта- қайта бўлиниши майдаланиш дейилади. Майдаланиш 
босқичида бўлинаётган ҳужайраларда бўлиниш олдидан ўсиш кузатилмайди, 
шу ҳисобига муртакнинг тана ҳажми ўзгармайди, ҳосила ҳужайралар 
бўлиниш рўй берган сари майдалашиб боради ва ҳужайралар бир-бирига зич 


жойлашган бўлади. Майдаланиш жараёнида ҳосил бўлаётган ҳужайралар 
бластомерлар деб номланади. 

Одам зиготаси бир неча бор синхрон равишда бўлингандан сўнг бир тўда 


ҳужайралар тўплами морула ҳосил бўлади. Майдаланиш босқичида 
бўладиган ўзгаришларнинг биологик аҳамияти қуйидагилардан иборат: 
Редупликация циклининг такрорланиши ва ДНК тақсимланиши натижасида 
зигота геноми кўпаяди (редупликацияланади). Цитотомия натижасида 
ядронинг бўлиниши ҳисобига муртак бир ҳужайраликдан кўп ҳужайраликга 
айланади. Майдаланаётган ҳужайралар орасида бўшлиқ-бластоцел пайдо 
бўлиб майдаланиш ҳисобига бластула шаклланади.Бластула кўп ҳужайрали 
пуфаксимон муртак унинг девори бластодерма ҳайвон турига хос равишда 
бир қаватли ёки кўп қаватли ҳужайралар бластомерлардан иборат. 
Уруғланган тухум ҳужайрасининг бўлиниши тухум ҳужайрасидаги 
сариқлик ва унинг цитоплазмада тарқалишига боғлиқ равишда рўй беради: 
1)
Олиголецитал тухум ҳужайрасининг майдаланиши бир текис тўла 
голобластик 
бўлади. 
Бундай 
майдаланиш 
ланцетник 
ва 
сутемизувчиларга хос. 
2)
Телобластик тухум ҳужайрасида сариқлик бўлиниш ботиқларининг 
бутун зигота бўйича давом этишига ҳалақит беради натижада анимал 
қутбда бўлиниш жадалроқ боради бундай бўлиниш меробластик 
майдаланиш дейилади.
 
3)
Меробластик майдаланишда анимал қутбда майда ҳужайралар 
(микромерлар), вегетатив томонда эса йирик ҳужайралар (макромерлар) 
вужудга келади . Сариқлик устида бластоцел пайдо бўлиб бластула 
ҳосил қилади. Бластула сфера шаклида бўлиб, унинг девори бир қават 
бластомерлар ҳосил қилади ва бластодерма деб аталади. Бластула 
организмнинг бир қаватли босқичидир. Бластула ҳужайралари дастлаб 
фаол бўлмасдан кейинчалик улар функционал ва морфологик 
такомиллашадилар.
 
4)
Айрим судралиб юрувчи ва қушларга хос ўта телолецитал тухум 
ҳужайраларида майдаланиш анимал қутб соҳасидаги дисксимон 
чегараланган майдондагина рўй беради, буни дискоидал майдаланиш 
дейилади.
 
Майдаланишда қуйидаги жараёнлар юзага келади: 
1.Зигота генотипининг кўпайиши; 
2. Муртак бир ҳужайралиликдан кўп ҳужайраликка айланади; 
3. Ядро ва цитоплазма нисбати тиклана бошлайди; 
4.Цитоплазматик сегрегация жараёни жадаллашади; 
5. Бластомерларнинг мозаикаси ўрнатилади; 


Майдаланишнинг тухум ҳужайрадаги сариқлик ва ядронинг 
жойлашувига боғлиқлиги Сакс—Гертвич қоидаси дейилади: 
1.
Ядро ҳар доим цитоплазманинг сариқлик бўлмаган жойининг 
марказини эгаллайди; 
2.
Узун бўлиниш дуки иплари цитоплазманинг сариқлик йўқ жойидан 
ўтади; 

Download 0,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish