Мавзу. Ишчи кучи ҳаракатчанлиги

МАВЗУ. ИШЧИ КУЧИ ҲАРАКАТЧАНЛИГИ
Режа:
1. Ишчи кучи ҳаракатчанлиги: моҳияти ва турлари
2. Ишчи кучининг фирмалараро ҳаракатчанлиги
3. Ишчи кучининг халқаро ҳаракатчанлиги
4. Ишчи кучи миграциясини миллий ва халқаро даражада тартибга солиш
5. Ўзбекистонда ишчи кучи миграциясини тартибга солиш хусусиятлари


1. Ишчи кучи ҳаракатчанлиги: моҳияти ва турлари


Меҳнат бозорида ҳаракатчанлик дейилганда ишчи кучининг (корхона ичида, корхоналар ўртасида ва тармоқлараро) янги иш жойларига кўчиб ўтиши тушунилади. Янги иш жойига кўчиб ўтиш касб тури, иш берувчи ёки ҳудудларнинг ўзгариши билан боғлиқ ҳолда амалга ошади.

Ишчи кучи ҳаракатчанлигининг турлари

Ишчи кучи ҳаракатчанлигининг турларини юқоридаги чизма асосида уруҳлашга ҳаракат қиламиз:

I квадрант иш жойининг бандлик тури ва корхона жойлашувига боғлиқ бўлмаган ҳолда ўзгариши (фирма ичидаги ёки фирмалараро ҳаракат)ни англатади.
II квадрант иш жойи ва бандлик турининг корхона жойлашувига боғлиқ бўлмаган ҳолда ўзгариши (фирма ичидаги ёки фирмалараро ҳаракат)ни ифода этади.
III квадрант иш жойи ва корхонани бандлик турини ўзгартирмаган ҳолда алмаштириш (ҳудудий ҳаракатчанлик)ни билдиради.
IV квадрант эса иш жойи, бандлик тури ва корхона жойлашган жойни ўзгартириш (ҳудудий ҳаракатчанлик)ни англатади.
Ишчи кучининг ҳудудий ҳаракатчанлиги. Ҳудудий ҳаркатчанлик нуқтаи назаридан ишчи кучи миграцияси – бу меҳнатга лаёқатли аҳолининг бир ҳудуддан бошқа ҳудудга иқтисодий ва бошқа сабабларга кўра бир йилдан ортиқ муддатга кўчиб ўтишидир.
Ишчи кучининг ҳудудий ҳаракатчанлиги қуйидаги турларга ажратилади:

• 
  Ички – мамлакат ҳудуди бўйлаб
  
• 
  Ташқи – давлатларо чегараларни кесиб ўтган ҳолда
  
• 
  Доимий
  
• 
  Вақтинча (одатда, ишчининг оила аъзоларисиз миграцияси кўзда тутилади).
  

1. 
   Ишчи кучининг ҳудудий ҳаракатчанлиги