Мавзу. Этика фанининг предмети важамият ҳаётидаги аҳамияти

Мавзу. Этика фанининг предмети важамият ҳаётидаги аҳамияти

• Ахлоқшунослик фанининг предмети, тадқиқот доираси ва мақсади.
• Ахлоқшуносликнинг фалсафий фан сифатидаги моҳияти.
• Ахлоқшуносликнинг бошқа фанлар билан алоқаси.
• Ахлоқшунослик фанининг аҳамияти ва вазифалари.

Ахлоқшунослик бир неча минг йиллик тарихга эга бўлган қадимий фан. У бизда «Илми равиш», «Илми ахлоқ», «Ахлоқ илми», «Одобнома» сингари номлар билан атаб келинган. Оврўпада эса «Этика» номи билан машҳур.. У дастлаб манзилдошлик, яшаш жойи, кейинчалик эса одат, феъл, фикрлаш тарзи сингари маъноларни англатган; юнонча «ethos» сўзидан олинган.
Бироқ бизда миллий-минтақавий ахлоқий қадриятларимизнинг, дастлабки ахлоқий ғояларнинг вужудга келиши қадимги юнонлар яшаган даврдан ўнлаб асрлар аввал рўй берган. Аждодларимизнинг энг кўҳна эътиқодий-ахлоқий китоби - «Авесто» бунинг ёрқин далилидир.
Ахлоқшунослик ахлоқнинг келиб чиқиши ва моҳиятини, кишининг жамиятдаги ахлоқий муносабатларини ўрганади. «Ахлоқ« сўзи арабчадан олинган бўлиб, инсоннинг муомала ва руҳий хусусиятлари мажмуини, феълини, табиатини англатадиган «хулқ» сўзининг кўплик шаклидир.
Ахлоқ-арабчада “хулқ” сўзининг кўплик шаклидир
Фаннинг тадқиқот объекти
Феъл-атвор, хатти-харакат
Феъл-атвор, хатти-харакат
Ахлоқ-арабчада “хулқ” сўзининг кўплик шаклидир
муайян тушунча сифатида инсон феъл-атвори ва хатти-ҳаракатининг энг қамровли қисмини билдиради
умумий тушунча сифатида у фаннинг предметини англатса
Ахлоқ
Хулқ
Одоб
Одоб - инсон ҳақида ёқимли таассурот уйғотадиган, лекин жамоа, жамият ва инсоният ҳаётида бурилиш ясайдиган даражада муҳим аҳамиятга эга бўлмайдиган, миллий урф-одатларга асосланган чиройли хатти-ҳаракатларни ўз ичига олади
Хулқ - оила, жамоа, маҳалла-кўй миқёсида аҳамиятли бўлган, аммо жамият ва инсоният ҳаётига сезиларли таъсир кўрсатмайдиган ёқимли инсоний хатти-ҳаракатларнинг мажмуи.
Ахлоқ - жамият, замон, баъзан умумбашарий аҳамиятга эга, инсоният тарихи учун намуна бўла оладиган ижобий хатти-ҳаракатлар йиғиндиси, инсоний камолот даражасини белгиловчи маънавий ҳодиса.
Ахлоқий тарбия натижасида одоблилик-хушхулқлиликка, хушхулқлилик-юксак ахлоқийликка айланган каби, ахлоқий тарбия йўлга қўйилмаган жойда муайян шахс, вақти келиб, одобсизликдан-бадхулқлиликка, бадхулқлиликдан-ахлоқсизликка ўтиши мумкин
Файласуф Эркин Юсупов таъкидлаганидек:
Ахлоқ ижтимоий муносабатлар заминида алоҳида шахс сифатида мавжуд бўлган инсонларнинг ўз-ўзини идора қилиш шакллари ва меъёри, ўзаро мулоқот ва муносабатларда уларга хос бўлган маънавий камолот даражасининг намоён бўлишидир
Фалсафанинг предметини тафаккур деб белгилаш мақсадга мувофиқ. Ахлоқшунослик ахлоқий тафаккур тараққиётини, унинг назарий муаммоларини тадқиқ этади ва амалиётда инсонни эзгулик орқали ҳақиқатга олиб боришга хизмат қилади. Ахлоқ фалсафасини ёхуд эзгулик фалсафаси деб ҳам аташ мумкин
ХУЛОСА:
Ахлоқшунослик фанида Афлотун, Арасту, Эпикур, Цицерон, Сенека, Августин, Форобий, Ибн Сино, Ғаззолий , Кант, Ҳегел, Шопенҳауэр, Фойербах, Вл. Соловьёв сингари буюк файласуфлар яратган ахлоқ назариясига доир таълимотлар билан бойитилган.
Этика-амалий фалсафа
Этика-эзгулик фалсафаси
Этика-ахлоқни тушунтиради
Этика-ахлоқни баён қилади
ҳикматлар, нақллар, матал-мақоллар
Этика-ахлоқни ўргатади
Ахлоқшуносликнинг бошқа фанлар билан алоқадорлиги
Ахлоқ инсоннинг ички гўзаллиги,
Нафосат инсоннинг ташқи гўзаллиги. Ахлоқ хулқ ва одобда намоён бўлса. Санъатда ахлоқнинг долзарб муаммолари акс этади. Бадиий қиёфаларда бевосита ёки билвосита акс эттирилади
Ахлоқшунослик ва эстетика
Ахлоқшунослик ва диншунослик
Иккиси ҳам ахлоқий мезон муаммосини хал этади. Урф-одат ва қадриятлар диншуносликда муқаддас диний китоблар ва диний қонун-қоидаларга, этикада эса замонавий тарбия нуқтаи назаридан ёндашади
Педагогикадаги шахсни шакллантириш, тарбиялаш, таълим бериш жараёнларини панд-насиҳатларсиз, одобнома дарсларисиз тасаввур қилиб бўлмайди. Этика педагогиканинг назарий ва амалий асоси
Ахлоқшунослик ва педагогика
Ахлоқшунослик ва руҳшунослик
Руҳшунослик у ёки бу хатти-ҳаракат, феъл-атвор, сабабий асосларнинг руҳий табиати ва шаклланиш шарт-шароитларини очиб беради, этика эса руҳшунослик тадқиқ этган ҳодисаларнинг ахлоқий аҳамиятини тушунтиради.
Миллий ғоя ва мустақиллик мафкураси асосида анъанавий ахлоқий қадриятлар билан йўғрилган комил инсонни тарбиялаш
Шахснинг қалбида-
ги ахлоқ, мафкуравийлик-ни ва мафкура ахлоқийликни уйғунлаштирган маънавий ходисаларга айланмоғи
керак
Ахлоққа янгича ёндашувлар:

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!!!