Мавзу. Ишчи кучи ҳаракатчанлиги

Миграция туфайли олинадиган соф жорий даромад (NPVқиймати)ни аниқлаш формуласи







Дисконтлаш усули – пул маблағлари қийматининг муайян вақтда бир хил эмаслиги, яъни бугунги бир сўм бир йилдан кейинги бир сўмга (истеъмол қиймати бўйича) тенг эмаслиги концепциясига асосланади. Соф жорий қийматни аниқлаш усули (Net Present Value, NPV)
Миграция тўғрисида қарор қабул қилиш қуйидаги омиллар таъсир қилади:

• 
  Ёш (ёш қанча катта бўлса, Т шунчалик қисқа бўлади ва миграция туфайли кутилаётган фойда ҳам кам бўлади);
  
• 
  Оилавий ҳолат (оила аъзолари сони қанчалик кўп бўлса, С шунчалик юқори бўлади);
  
• 
  Маънавий йўқотишлар (оила аъзолари, дўстлар билан боғлиқ муносабатларнинг узилиб қолиши ва б.);
  
• 
  Янги иш жойи ёки яшаш жойи тўғрисида ахборотларнинг камлиги (ахборот қанчалик кам бўлса, миграция эҳтимоли шунчалик паст бўлади);
  
• 
  Ишсизлик даражаси (биринчи яшаш жойида ишсизлик даражаси қанчалик юқори бўлса, миграция эҳтимоли шунчалик юқори);
  
• 
  Масофа (у қанчалик узоқ бўлса, миграция эҳтимоли шунчалик паст бўлади);
  
• 
  Институционал тўсиқлар (миграция сиёсати, бандликни лицензиялаш ва б.);
  
• 
  Янги ҳудудда иш топиш эҳтимоли (у қанчалик паст бўлса, миграция эҳтимоли ҳам шунчалик паст бўлади).
  

2. Ишчи кучининг фирмалараро ҳаракатчанлиги

Ишчи кучининг фирмаларо ҳаракатчанлиги ёки қўнимсизлиги ихтиёрий (ишчилар ташаббусига кўра) ёки мажбурий (иш берувчи ташаббусига кўра) рўй бериши мумкин. Ишдан бўшаш ишчининг ўз даромадини максимллаштиришга, иш берувчининг эса ўз фойдасини максималлаштришга бўлган уриниши билан боғлиқдир

Фирмалараро ҳаракатчанлик ёки кадрлар қўнимсизлигига таъсир қилувчи омиллар:
Иш ҳақи - бошқа шароитлар бир хил бўлганда иш ҳақи миқдори қанчалик юқори бўлса, ихтиёрий ишдан бўшаш эҳтимоли шунчалик паст бўлади. Бундан ташқари юқори иш ҳақи фирмалар учун ишчиларнинг меҳнат унумдорлигини кўрсаткичи ҳисобланади ва ушбу ҳолат ишчиларни мажбурий ишдан бўшатиш эҳтимолини пасайтиради. 
Ёш - ишчи қанчалик ёш бўлса, ихтиёрий равишда ишдан бўшашга мойиллик ҳам шунчалик юқори бўлади. Ёшлар мақбул ишни қидириш ва танлашда “синаб кўриш ва хато қилиш” усулини фаол қўллашади. Чунки ёш ишчиларнинг бошланғич маоши одатда, юқори бўлмайди, иш қидиришлари билан боғлиқ муқобил харажатлари кам ва юқори иш ҳақи тўланадиган иш жойини топишлари эҳтимоли юқори бўлади.
Жинс - аёлларнинг ихтиёрий равишда ишдан бўшаш тўғрисида қарор қабул қилишлари, шунингдек уларни маъмурият томонидан ишдан бўшатиш эҳтимоли эркакларга нисбатан юқорироқ бўлади. Иш берувчилар назарида аёлларнинг оилавий вазифалари билан боғлиқ ҳолда меҳнат фаолиятларидаги узилишлар меҳнат унумдорлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин.
Маълумот - ишчи маълумоти қанчалик юқори бўлса, унинг ихтиёрий равишда ишдан бўшаш эҳтимоли шунчалик паст бўлади. Маълумотли ишчилар меҳнат бозоридаги вазият тўғрисида кўпроқ маълумотга эга бўлишади ва ўз инсон капиталига кўпроқ инвестиция сарфлашган бўлишади. Шунинг учун улар мақбул иш жойини тезроқ топиш ва меҳнат қилишга ҳаракат қилишади. Иш берувчилар ҳам маълумотли ишчиларни иш бўшатмасликка ҳаракат қилишади. Чунки улар малакасиз ишчиларга нисбатан юқори меҳнат унумдорлигига эга бўлишади.