Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Сӛндирилмеген порошок ҳәк. 
Ҳәктиӊ бул түри бӛлек ҳәкти алдыннан 
сӛндирилместен 
арнаўлы 
дигирманда
 
порошок
 
ҳалатқа 
келтирип 
таярланады. 
Сӛндирилмеген түйилген ҳәк тийкарындағы қурылыс араласпалары ҳәм бетонлары тез 
қатады. 
Ҳәк қурамына 90-150% суў киритилгенде ҳәк тиккелей материал ишинде гидратланса 
(СаО
.
Н
2
О) СаО ныӊ гидратация ҳәм кристалланыў процесслери тезлеседи. Гидратация 
процессинде ажыралып шыққан ыссылық қурылыс араласпасы ҳәм бетонныӊ қатыўын 
тезлестиреди. 
Сӛндирилмеген
 
порошок
 
ҳәк қурамына
 
порошок ҳалаттағы минерал қосымшалар 
(шлаклар, күллер, ҳәктас ҳәм басқалар) қосылыўы мүмкин. Бул түрдеги ҳәк 
байланыстырыўшысы таярланғаннан кейин дарҳол ислетилгени мақул, кери жағдайда ӛним 
ҳаўадан ығалды алып байланыстырыўшылық қәсийетин жоғалтыўы мүмкин. 
 
7.3 Ҳәк байланыстырыўшысыныӊ тийкарғы қәсийетлери 
Сапасына қарай ҳаўада қатыўшы ҳәк санаатда 3 қыйлы сортта ислеп шығарылады. 
Ҳаўада қатыўшы ҳәк 5.1-кестеде келтирилген талапларға жуўап бериўи керек. 
Сӛниў тезлигине қарай ҳаўада қатыўшы ҳәк тез сӛнетуғын (8 минутқа шекем), орташа 
тезликте сӛнетуғын (25 минутқа шекем) ҳәм әсте сӛнетуғын (25 минуттан кӛп) түрлерге 
бӛлинеди. Тойынған сӛндирилмеген ҳәктиӊ майдалық дәрежеси №02 ҳәм 008 номерли 
елеклердеги қалдықлары менен белгиленеди. Елеклердеги қалдықлар 1,0 ҳәм 15% болыўы 
керек. 
Оныӊ тӛкпе тығызлығы 800-1200 кг

м
3
болады. Ҳаўада қатыўшы ҳәк беккемлиги 
жағынан минерал байланыстырыўшылар ортасында еӊ пәси есапланады. Ҳәк тийкарындағы 
қурылыс араласпаларыныӊ қысылыўдағы беккем шегарасы, сӛндирилген ҳәк ислетилгенде, 
0,4-1,0 МПа әтирапында болады. Соныӊ ушын ҳаўада қатыўшы ҳәк сортлары беккемлиги 
бойынша емес, ал оныӊ қурамына қарай белгиленеди. Ҳәктас қурамында топырық тәризли 
ҳәм басқа қосымшалар кем болса, ҳәк активлиги сонша жоқары, сӛниўи болса тез болады.