Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

 
 
Жоба: 
26.1. Полимер материаллар таярлаў технологиясы тийкарлары 
 
26.1. Полимер материаллар таярлаў технологиясы тийкарлары 
Композицион полимер материаллар (КПМ) таярлаў технологиясы олардыӊ қурамы, 
байланыстырыўшыныӊ түри ҳәм ислетиў тараўы менен белгиленеди. Полимер материаллар 
ислеп шығарыў технологиясы тӛмендеги тийкарғы процесслерден ибарат: компонентлерди 
таярлаў ҳәм дозировкалаў, полимер композициясын араластырыў (қарыў), ыссылық пенен 
ямаса химиялық (радиациялық усылда да) усылда қатырыў ҳәм складларға жайластырыў. 
Полимер буйымларға ислеў бериўдиң тӛмендеги тийкарғы усыллары бар: валцовкалаў, 
каландрлеў, экструзия, пресслеў, қуйыў, сүртиў, сиңдириў, себиў, кепсерлеў, желимлеў ҳәм 
басқалар. 
Полимер материаллар ҳәм буйымлар алыў технологиясы нәзик есапланып, 
процесслердиң барысы жүдә анықлықта болыўы талап етиледи. Компонентлерди 
дозировкалаў, басқа түрдеги қурылыс материалларын ислеп шығарыўға қарағанда, 10-100 
мәрте 
анықлықты 
талап 
етеди. 
Бунда 
әсиресе 
қатырыўшы, 
стабилизатор, 
пластификациялаўшы ҳәм сол сыяқлы аз муғдарда қосылатуғын компонентлерди 
дозировкалаў жүдә нәзик операциялар есапланады. 
Полимер композицияларды таярлаў жуўапкершиликли операция болып, алынып 
атырған ӛним қурамының бир қыйлылығы ҳәм қәсийетлерине үлкен тәсир кӛрсетеди. 
Қарығышлар конструкциясы ҳәм ислеў характери қарылатуғын композицияның 
қурамына байланыслы болады. Ислеп шығарылатуғын ӛним түрине қарап үзликсиз ҳәм 
дәўирли тәртипте ислейтуғын қарығышлар ислетилиўи мүмкин. Әдетде қарығыш ҳәм басқа 
технологиялық үскенелер кислоталар ҳәм силтилер тәсирине шыдамлы металл 
бирикпелериден жасалады. 
Валцовкалаў усылында 
пластмасса бир-бирине қарама-қарсы айланатуғын валиклер 
арасындағы аралықтан қысылып ӛтиўи есабынан формаланады (26.1-сүўрет). Ислеў берилип 
атырған масса 2 валиклер 1 ҳәм 3 арасындағы аралықтан бир неше мәрте ӛткизиледи ҳәм 
жақсылап араластырылады, кейин бир валикке ӛткизиледи ҳәм пышақ 4 жәрдеминде 
кесиледи. 

---

170