Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

21.1-сҥўрет. Асбоцемент буйымлар ислеп шығарыў қуйыўшы машина схемасы 
1-металл ванна; 2-асбоцемент масса узатыўшы тарнаў; 3-конвейер лентасы;
4-қысыўшы вал; 5-асбоцемент масса қатламы; 6-вакуум қутыша; 7-форматлы барабан; 8-
жетекши-вал; 9-тартыўшы валик; 10-металл тор тартылған барабан. 
Асбоцемент буйымлардыӊ қатыўы
еки басқышдан ибарат: завод аймағында 
транспортировкалаў ушын жетерли болған дәслепки беккемликке шекем қатырыў ҳәм 
маркадағы беккемликке шекем қатырыў. 
Қәлипленген буйымлар нормал шараятда 6-8 с даўамында сақланғаннан кейин, пуўлаў 
камераларында 50-60
0
С температурада 12-13 с даўамында ыссылық пенен ислеў бериледи. 
Труба тәризли ҳәм сол сыяқлы буйымлар дәслепки қатыўы суўлы бассейнлерде 20
0
С 
кем болмаған температурада 3-8 сут. даўам етеди. 
Портладцемент тийкарындағы буйымлар жыллы складларда нормал шараятда кеминде 
7 сут даўамында қатыўы ақырына жеткизиледи. Кварц порошоклы цемент тийкарындағы 
буйымлар қатыўы автоклавларда 0,8 МПа пуў басымы астында ҳәм 172-174
0
С температурада 
12-16 с даўамында ақырына жеткизиледи. 
Механикалық ислеў бериў
операциясы буйымлардыӊ дәслепки ямаса жуўмақлаўшы
 
қатыў процесслеринен кейин әмелге асырылады: листлер мүйеш қырларын кесиў, трубалар 
қаптал тәреплерин кесиў, басымлы трубалар қаптал тәрепине фаскалар ашыў ҳәм басқалар. 
21.2.1 Асбоцемент буйымлардыӊ тҥрлери
Асбоцемент буйымлардыӊ тийкарғы түрлерине тӛбе ушын, дийўал ушын, безеў, 
погонажлы трубалар ҳәм арнаўлы буйымлар киреди. 
Тӛбе ушын буйымлар.
Тӛбе ушын асбоцемент буйымларға тӛмендегилер киреди: 
түрли профилдеги толқын тәризли листлер ҳәм олар ушын фасон бӛлимлер, ири ӛлшемдеги 
бастырма тегис плиталар, арматураланған конструктив бастырма (настил), экструзия 
усылында таярланған панеллер, кем қабатлы имаратлар ушын тӛбе ушын плиткалар ҳәм 
басқалар. 
Толқын тәризли профилленген листлер (21.2, а-сүўрет) әпиўайы, орташа, жоқары ҳәм 
унифицирленген профиллерде таярланады. Профилленген листлер узынлығы 1200-3300 мм, 
толқын адымы 115-350 мм болады. Буйымныӊ массасы 9-98 кг, ийилиўдеги беккемлик 
шегарасы болса 16-24 МПа ды қурайды. 
Ҳәзирги ўақытта профилленген листлер 1750 мм узынлықда, 40

150 ҳәм 54

200-6 
(толқын бийиклиги

толқын узынлығы-қалыӊлығы) типлерде турақжай ҳәм аўыл хожалығы 
имаратлары тӛбелерин жабыў ушын; 54

200-7,5 типи болса санаат ҳәм аўыл хожалығы ислеп 
шығарыў имарат ҳәм иншаатлары тӛбелерин жабыў ушын ислеп шығарылмақта. Узынлығы 
1250 мм, 30

130 ҳәм 40

150 типлердеги толқын тәризли листлер кем қабатлы ҳәм жеке 
меншик имаратлар қурылысында тӛбе ушын материал сыпатында ислетилмекде. Санаат 
имаратларын жабыў ушын узынлығы 3300 мм, 145

350 типдеги ВК листлери ислеп шығарыў 
кӛзде тутылған. 

---

145 
Профилленген асбоцемент листлер тийкарында тӛбелерди жабыўда бутлаш ушын 
фасон деталлары-толқын тәризли конкалы, әпиўайыластырылған конкалы, ӛтиўши ҳәм 
мүйешли ислеп шығарылады. 
Ири ӛлшемли тегис листлер узынлығы 2000-3600 мм, ени 1200-1500 мм, қалыӊлығы 4-
12 мм ҳалда таярланады. 
Арматураланған конструктив бастырма (настил) (21.2,б-сүўрет) 9 м пролетлы аўыл 
хожалығы ислеп шығарыў имаратларын жабыўда ислетиледи. Полат арматура 
конструкцияның созылыўшы зонасына қойылады. Күшейтириў ушын кесе кесими туўры 
мүйешли полосалар ямаса ири полат стерженлер ислетиледи.